Антыфэйк / фактчэк

01 лістапада 2023

Фэйкі тыдня: Мікіта Міхалкоў распавёў пра інвестараў, незадаволеных колькасцю могілак ва Украіне, а палкоўнік Багадзель — пра ўплыў рунэту

А таксама — Палац Незалежнасці пабудавалі беларусы з айчынных матэрыялаў, у будынкі дзяржорганаў пускаюць толькі ў Беларусі, традыцыі даваць імя па бацьку на тэрыторыі нашай краіны ўжо тысяча гадоў. Топ-5 фэйкаў ад каманды Weekly Top Fake.

Аўтары:
Рэдактары:

Фэйк №1: У будынкі дзяржорганаў пускаюць толькі ў Беларусі

Дата з'яўлення фэйка: 24.10.2023

Простыя людзі трапіць у адміністрацыйныя будынкі вышэйшых органаў улады могуць толькі ў Беларусі. Пра гэта распавёў дэпутат Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Сяргей Клішэвіч:

«У многіх краінах, у першую чаргу Захаду, органы ўлады — гэта нешта сакральнае, закрытае. Вы ведаеце, што адбываецца ў ЗША, калі там хтосьці спрабуе пракрасціся ў парламент, а барані гасподзь, у Белы дом, што адбываецца з гэтымі людзьмі. Гэта людзі — алігархі палітычныя, якія засцераглі сябе ад людзей. І там чыняць лёсы ўсяго свету. У нас гэта сапраўды народная ўлада», — сказаў Клішэвіч у перадачы «Азаронак. Наўпрост» 24 кастрычніка. 

Будынак Капітолія можа наведаць любы жадаючы. Для гэтага трэба зайсці на яго сайт, зарэгістравацца, выбраць зручны час і забраніраваць экскурсію. Іх праводзяць кожны дзень з панядзелка па суботу. 

Можна трапіць і на паседжанне Кангрэса. Для гэтага патрэбнае запрашэнне, якое грамадзяне ЗША могуць атрымаць, звярнуўшыся да сваіх кангрэсменаў. Замежнікі — проста ў Капітоліі.

Каб трапіць у Белы дом, амерыканцы павінны ўзгадніць візіт праз сваіх кангрэсменаў, як мінімум за 21 дзень да наведвання. Замежнікі — праз амерыканскую амбасаду ў сваёй краіне.

Можна забраніраваць экскурсію ў будынак парламента Вялікай Брытаніі. Адкрыта для наведванняў і рэзідэнцыя караля. Па папярэднім узгадненні адкрыты для наведнікаў прэзідэнцкія палацы ў Варшаве і Вільні.

Фэйк №2: Палац Незалежнасці зрабілі беларусы з беларускіх матэрыялаў

Дата з'яўлення фэйка: 24.10.2023

На тэлеканале СТБ распавялі, што пры будаўніцтве Палаца Незалежнасці ў Менску не выкарыстоўваліся матэрыялы замежнай вытворчасці.

«Яго ўзвялі ў сціснутыя тэрміны, але, само сабой, не на шкоду якасці. З айчынных матэрыялаў і рукамі беларусаў. Гэтыя патрабаванні былі абавязковымі», — гаворыцца ў сюжэце ад 24 кастрычніка.

На сайце прэзідэнта Рэспублікі Беларусь пазначана, што для ўнутранага аздаблення Палаца ўжывалі матэрыялы айчынных вытворцаў. За выключэннем некалькіх парод мармуру і граніту. Іх пастаўкай, а таксама абліцоўваннем сцен, калон і ўсталяваннем мазаічных падлог займалася расейская фірма ISAKIDIS. Яна мае прадстаўніцтва і ў Беларусі.

На афіцыйным сайце кампаніі паведамляецца, што ў Палацы натуральным каменем абліцавалі плошчу ў 65 000 кв.м. Некалькі парод каменя, але ў вялікіх колькасцях.

Паркетная падлога таксама не беларуская. Яе вытворчасцю займалася расейская кампанія Аrtparquet. Для Палаца Незалежнасці яна вырабіла і паклала 3,5 тыс. кв. м высокамастацкага паркету. Яна ж — вытворца 260 драўляных дзвярэй з разьбяным арнаментам, упрыгожаных пазалотай і пацінай.

Імпартная ў Палацы і сістэма кандыцыянавання. Сантэхнічны посуд там таксама не беларускі.

Фэйк №3: Традыцыя даваць імя па бацьку на тэрыторыі Беларусі налічвае тысячу гадоў

Дата з'яўлення фэйка: 23.10.2023

Галоўны рэдактар газеты «Менскі кур'ер» Кірыл Казакоў заявіў, што беларусы ўжо тысячу гадоў да імёнаў абавязкова дадаюць імя па бацьку:

«У іх, еўрапейцаў, толькі на ты і толькі па імені і прозвішчы. Ну вось як у англасаксаў прынята. Праўда, прычым тут беларусы — незразумела. Цяпер, калі прайшло 30 гадоў, усё становіцца на месца. Такое зачэсванне пад адзін грабянец. Спярша краіну забралі, потым імя па бацьку канфіскуем. Падумаеш, у вас традыцыя тысячагадовая. У нас няма — і ў вас не будзе», — сказаў ён у эфіры «Вячэрняга палітычнага канала» 23 кастрычніка.

У беларусаў не было такой традыцыі. Пра гэта пісала ў тым ліку газета Адміністрацыі Прэзідэнта РБ.

«Рэгулярна імёны па бацьку пачынаюць ужывацца пры афіцыйных запісах імёнаў беларусаў з канца XVIII стагоддзя пасля ўключэння нашых тэрыторый у склад Расейскай імперыі», — цытавала «СБ. Беларусь сёння» доктара філалагічных навук, прафесара Ірыну Гапоненка.

Замест імёнаў па бацьку нашы продкі выкарыстоўвалі патронімы — гэта мянушкі ад імёнаў продкаў па мужчынскай лініі. Па форме яны былі падобныя да імёнаў па бацьку і замянялі прозвішчы. Але калі з'явіліся прозвішчы, патронімы самі сабой адпалі.

«Большасць беларусаў ведаюць, што Аляксандр Пушкін — Сяргеевіч, Леў Талстой — Мікалаевіч. А на пытанне пра імёны па бацьку Максіма Багдановіча, Івана Мележа або Петруся Броўкі яны адкажуць далёка не так упэўнена. Прафесар лічыць, што гэта паказнік некаторай штучнасці ўжывання імя па бацьку ў беларускай моўнай культуры», — адзначаецца ў артыкуле.

Фэйк №4: Рунэт даганяе па папулярнасці англамоўныя сайты

Дата з'яўлення фэйка: 25.10.2023

Начальнік вучэбна-метадычнага аддзелу факультэту Генеральнага штабу палкоўнік Андрэй Багадзель заявіў, што не перажывае, што ў інтэрнэце Расея і Беларусь прайграюць Захаду ў ідэалагічнай вайне.

«Мне так здавалася — прайграем-прайграем, а калі адкрываеш і глядзіш, колькі займае Рунэт у інтэрнэце... Я хачу сказаць, што гэта фактычна другі пасля англамоўных сайтаў», — сказаў ён 25 кастрычніка ў эфіры «Радыё-Менск».

Сайты на рускай мове сапраўды займаюць другое месца па колькасці ў свеце пасля англамоўных. Аднак доля англійскай мовы складае амаль 60%, а рускай — крыху больш за 5%. 

Доля сайтаў з даменам RU у свеце — менш за 4%. У англамоўным дамене COM зарэгістраваная амаль палова ўсіх сайтаў у інтэрнэце.

Фэйк №5: Інвестары абвінавачваюць Украіну ў выдзяленні занадта вялікай колькасці зямлі пад могілкі

Дата з'яўлення фэйка: 21.10.2023

Заходнія інвестары незадаволеныя, як украінцы выкарыстоўваюць свае ворныя землі, распавёў рэжысёр Мікіта Міхалкоў.

«Спадар Небензя згадваў кампанію Blackrock, якая займаецца інвестыцыямі, у тым ліку і скупкай зямель. І вось дырэктар гэтай кампаніі Лары Фінт кажа наступнае: “Калі мы з прэзідэнтам Зяленскім заключалі кантракт і стваралі фонд развіцця Украіны, мы ўлічвалі рызыкі ў выніку незаконнага ўварвання РФ. Але цяпер мы назіраем зусім неразумнае выкарыстанне чарназёму з боку саміх украінцаў. Занадта шмат могілак. Каштоўныя ворныя ўгоддзі выводзяцца з абароту абсалютна нерацыянальным спосабам, не прынятым у Еўропе. Сябры, гэта не толькі ваша зямля”», — паведаміў ён у сваёй перадачы «Бесагон» 21 кастрычніка.

Гэтая цытата закліканая даказаць, што Украіна распрадае сельскагаспадарчыя землі замежнікам. Аднак закон краіны не дазваляе гэтага. Да 31 снежня 2023-га іх могуць купляць і прадаваць толькі фізічныя асобы, грамадзяне Украіны не больш за 100 га на аднаго чалавека. Пасля стварэння рынку зямель сельскагаспадарчага прызначэння ў ліпені 2021 года замежнікі прадалі і купілі 1% сельгасзямель.

Словы Лары Фінта Міхалкоў зачытаў з публікацыі газеты «Менская праўда». Першакрыніцай гэтай цытаты з'яўляецца сатырычны тэлеграм-канал «Імперыя вельмі зла», які публікуе прыдуманыя навіны.

Выключная адказнасць за любы кантэнт, які падтрымліваецца Еўрапейскім фондам медыя і інфармацыі, ляжыць на аўтары(ах), і ён не абавязкова адлюстроўвае пазіцыі EMIF і Партнёраў Фонду, Фонду Калуста Гульбенкяна і Інстытуту Еўрапейскага ўніверсітэту.