Антыфэйк / фактчэк

20 лютага 2023

Беларусь больш міралюбная, чым дэмакратычныя краіны, а Польшча закрыла «Баброўнікі» праз карупцыю. Выкрыццё фэйкаў ад «Лукавых навін»

Партнёрскі матэрыял БРЦ і праекту «Лукавыя навіны» тэлеканалу «Белсат».

Аўтары:
Рэдактары:

Фэйк 1: Польшча закрыла памежны пераход «Баброўнікі» праз карупцыю сярод польскіх мытнікаў

Дата з'яўлення фэйка: 11.02.2023
На беларуска-польскай мяжы застаўся адзін пункт пропуску. З 10 лютага 2023 года Польшча закрыла памежны пераход «Баброўнікі». На наступны дзень аўтары тэлеграм-каналу «ЖС Premium» распавялі сваю версію прычын такога рашэння польскіх уладаў. 

«Галоўная прычына закрыцця "Баброўнікаў" — карупцыя сярод польскіх прыкардоннікаў, паводле версіі польскіх СМІ.

Пра гэта, у прыватнасці, піша польскае выданне Wyborcza. 12 мытнікаў былі затрыманыя ў чацвер 9 лютага. А 10 лютага кіраўнік МУС Польшчы Каміньскі абвясціў пра закрыццё памежнага пераходу спасылаючыся на "інтарэсы дзяржаўнай бяспекі". Як гаворыцца: "з хворай галавы на здаровую".

Выданне сцвярджае, што першапачатковая прычына закрыцця пераходу — карупцыя і арышт — "кваліфікаваных спецыялістаў" не засталося: "пасля затрымання мытнікаў на гэтым пераходзе працаваць няма каму". <...>

Ну а далей — вядома — кіраўнік МУС прыкрыў карупцыю "інтарэсамі нацыянальнай бяспекі"», — гаворыцца ў посце.

Прычыны закрыцця чарговага памежнага пераходу на беларуска-польскай мяжы былі іншыя. Гэта здарылася на наступны дзень пасля вынясення прысуду журналісту і сябру Саюзу палякаў Беларусі Анджэю Пачобуту. На сайце польскага МУС з'явілася паведамленне міністра Марыюша Каміньскага пра тое, што ён даручыў падрыхтаваць санкцыйны спіс у адказ на рэпрэсіі ў дачыненні да польскай меншасці ў суседняй краіне. Тады ж ён абвясціў пра закрыццё памежнага пераходу «Баброўнікі». 

«У сувязі з пастановай Сейму Рэспублікі Польшча ў дачыненні да Анджэя Пачобута я даручыў сваім службам падрыхтаваць заявы пра ўключэнне ў санкцыйны спіс чарговых асоб, звязаных з рэжымам Лукашэнкі, адказных за рэпрэсіі супраць палякаў у Беларусі.

У той жа час, у сувязі з важнымі інтарэсамі дзяржаўнай бяспекі, я вырашыў прыпыніць да паведамлення пра адваротнае, з 10 лютага гэтага года з 12:00, рух на польска-беларускім памежным пераходзе ў Баброўніках», — паведаміў міністр.

Пазней прэм'ер-міністр Польшчы Матэўш Маравецкі пракаментаваў гэтае рашэнне. Прычына закрыцця памежнага пераходу — «напружанасць, якая расце» ў сувязі з тым, што «Беларусь гуляе так, як хоча Крэмль», і такія паводзіны «становяцца ўсё больш небяспечнымі для нас, для Украіны і для Еўропы», цытавалі польскія СМІ словы прэм'ера. Ён таксама заявіў, што не выключае «закрыцця чарговых памежных пераходаў».

Затрыманыя польскія мытнікі таксама былі, аднак гэта ніяк не звязана з прыпыненнем працы «Баброўнікаў». Журналіст польскай газеты Wyborcza са спасылкай на крыніцы напісаў, што іх затрымалі 9 лютага, да прыняцця рашэння аб закрыцці памежнага пераходу. 

У артыкуле выдання ёсць абнаўленне. З журналістам звязалася прэс-сакратарка кіраўніка Нацыянальнай падатковай адміністрацыі, якая запэўніла, што затрыманне і спыненне працы памежнага пераходу не звязаныя. 

«А 12:30 мне патэлефанавала прэс-сакратарка кіраўніка Нацыянальнай падатковай адміністрацыі Юстына Пасечыньска, каб запэўніць мяне, што няма ніякай сувязі паміж разборам Нацыянальнай пракуратуры і рашэннем закрыць пераход у Баброўніках, таму што яно было прынята Міністэрствам унутраных спраў і адміністрацыяй [Марыюшам Каміньскім], якому Нацыянальная падатковая адміністрацыя не падпарадкоўваецца».

Пазней сталі вядомыя падрабязнасці затрымання. Апынулася, што сямёра польскіх мытнікаў дапамагалі кантрабандыстам цыгарэт з Беларусі. У памежнай службе распавялі, што злачынная група, у ліку якой былі мытнікі, за два гады нелегальна перавезла ў Польшчу амаль 19 млн пачкаў цыгарэт. А супрацоўнікі мытні атрымалі не менш за €400 тыс.

Фэйк 2: Беларусь больш міралюбівая, чым дэмакратычныя краіны

Дата з'яўлення фэйка: 11.02.2023
Па індэксе міралюбнасці Беларусь абганяе дэмакратычныя краіны, заявілі аўтары тэлеграм-каналу «Невальфовіч». Адпаведны пост з'явіўся 11 лютага 2023 года.

«Штогод Інстытут эканомікі і міру публікуе Глабальны індэкс міралюбнасці. Але нават у гэтым замежным рэйтынгу Беларусь абышла так званыя “дэмакратычныя" краіны. Краіны ацэньваліся па 23 паказніках, аб'яднаных у 3 групы:

  1. Наяўнасць і маштаб канфліктаў. 
  2. Узровень стабільнасці і бяспекі ўнутры дзяржавы.
  3. Узровень мілітарызацыі дзяржавы.

Па гэтых паказніках Беларусь абагнала такія краіны, як Грузія, ЗША, Ізраіль і г.д», — напісалі аўтары поста.

Журналісты «Лукавых навін» вывучылі Глабальны індэкс міралюбнасці за 2022 год і ўбачылі, што Беларусь заняла ў ім 116 месца са 163 магчымых. Грузія апярэджвае Беларусь на 21 пазіцыю.

Калі глядзець па катэгорыях, у сферы бягучых унутраных і міжнародных канфліктаў Беларусь знаходзіцца на апошніх пазіцыях і суседнічае з Калумбіяй, Ізраілем, Мазамбікам і Гвінеяй. 

У частцы сацыяльнай бяспекі і абароны Беларусь таксама бліжэй да канца спісу. Пералічаныя каналам «Невальфовіч» Грузія, ЗША і Ізраіль знаходзяцца вышэй. Сярэднюю пазіцыю Беларусь займае ў дамене пра мілітарызацыю. 

Пра Беларусь узгадваюць складальнікі рэйтынгу ў апісанні агульных зменаў у свеце. Напрыклад, у кантэксце росту палітычнага гвалту і тэрору: 

«Рост палітычнага гвалту і тэрору ідзе на працягу 2021 і 2022 гадоў, пры гэтым 44 краіны зафіксавалі пагаршэнне паказніка палітычнага тэрору ў параўнанні з 29 краінамі, у якіх было зафіксавана паляпшэнне. Вялікія пагаршэнні адбыліся ў Мазамбіку, Бурундзі, Беларусі, Азербайджане, Аргенціне і Джыбуці».

Дадзеныя, якія прыводзяцца ў тэлеграм-канале «Невальфовіч», ёсць у іншым нядаўна апублікаваным рэйтынгу. Там гаворыцца пра індэкс успрымання бяспекі — яго сапраўды правёў Інстытут эканомікі і міру. Праўда, ён гэта зрабіў упершыню, а аўтары канала «Невальфовіч» напісалі пра штогадовы рэйтынг.

У ім Беларусь заняла 8 месца са 141. Але ёсць істотны нюанс: самі аўтары пішуць, што звесткі для індэкса былі сабраныя ў 2019 годзе, то бок да пандэміі COVID-19, да прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі і да пачатку масавых рэпрэсій.