Антыфэйк / фактчэк

19 красавіка 2023

Фэйкі тыдня: Салаўёў пракаментаваў смерць Татарскага словамі «хутка сустрэнемся»

Уладзімір Салаўёў не абнаўляе свой акаўнт у твітары з мінулага года.

Аўтары:
Рэдактары:
Пасля забойства расійскага ваеннага блогера Уладлена Татарскага ва ўкраінскім тэлеграм-канале «Фашык Данецкі» з'явіўся такі скрын твіту Уладзіміра Салаўёва:

Гэты пост — фэйк. Уладзімір Салаўёў не абнаўляе свой акаўнт у твітары з мінулага года. Апошні ўласны твіт ён апублікаваў увосень 2022 года. З таго часу новых твітаў не было.

Іншы бок таксама падрабляе твіты. Напрыклад, 1 красавіка расійскія блогеры запусцілі фэйкавую пасаду міністра замежных спраў Латвіі, які нібыта няўдала пажартаваў над Зяленскім.

«Міністр замежных справаў Латвіі Эдгар Рынкевіч вырашыў пажартаваць і абвясціў на 1 красавіка, што Украіну прымаюць у ЕЗ. 

Пасля таго, як гэта выклікала негатыўную рэакцыю, Рынкевіч папрасіў прабачэння і выдаліў твіт. 

Лепшы тролінг Зе», — піша ТГ-канал Панамар.

Зразумела, у профілі Эдгара Рынкевіча зараз няма такога твіту. Мы звярнуліся ў прэс-службу міністэрства, каб даведацца, ці пісаў ён падобны пост. І атрымалі наступны адказ.

«Міністр замежных справаў не апублікаваў ніводнага з тых твітаў, якія яму прыпісвае расейская прапаганда. Гэта наўмысная маніпуляцыя і хлусьня, якая распаўсюджваецца расейскай прапагандысцкай машынай». 

Эканоміка ЗША разбураецца на вачах

У Беларусі расце курс долара. А дзяржСМІ прадказваюць яму блізкі канец. Доказы краху даляра палітолаг Вадзім Ялфімаў убачыў у тым, што ў ЗША збанкрутавала некалькі банкаў. І ў пацверджанне спаслаўся на меркаванне амерыканскага мільярдэра.

«Чарговы правал амерыканскага капіталізму. Магчыма і апошні правал. Самы апошні... Каб не быць галаслоўным, прывяду яшчэ адну цытату... Самага паспяховага амерыканскага мільярдэра, які падняўся на высокіх тэхналогіях... Заснавальнік фонду Citadel Кен Грыфін у інтэрв'ю газеце Financial Times (а гэта галоўная газета Уол-стрыт) заявіў, цытую: "Фармальна ЗША – эканоміка капіталістычная, і яна разбураецца на нашых вачах". Так што Амерыка перастане кіраваць светам, як толькі людзі пачнуць пазбаўляцца ад даляра».

Брытанская Financial Times сапраўды надрукавала інтэрв'ю з Кэнэтам Грыфінам. І нават вынесла ў загаловак тыя яго гучныя словы, якія цытуе Ялфімаў. Але, відаць, далей загалоўка ён артыкул не чытаў. Таму што крушэнне амерыканскага капіталізму мільярдэр убачыў не ў банкруцтве банкаў, а ў тым, што дзяржава ўзялася дапамагаць усім укладчыкам гэтых банкаў. 

Грыфін сказаў Financial Times, што ўраду ЗША не трэба было ўмешвацца, каб абараніць усіх укладчыкаў SVB пасля краху банка ў Санта-Клары ў пятніцу. 

«ЗША павінны быць капіталістычнай эканомікай, і гэта разбураецца на нашых вачах", – сказаў ён у інтэрв'ю ў панядзелак, на наступны дзень пасля таго, як якія рэгулююць органы ЗША паабяцалі абараніць усіх укладчыкаў у SVB – нават тых, чый баланс перавышае федэральную страхоўку ў памеры 250 000 долараў. «Адбылася страта фінансавай дысцыпліны, калі ўрад цалкам ратавала фундатараў». 

Пры гэтым, Грыфін адзначае, што эканоміка ЗША дастаткова моцная.

«У нас поўная занятасць, страты па крэдытах мінімальныя, а балансы банкаў знаходзяцца на самым высокім узроўні за ўсю гісторыю. Мы можам вырашыць праблему маральнай рызыкі з пазіцыі сілы»

Іншымі словамі, Грыфін кажа, што ЗША моцныя сваёй капіталістычнай эканомікай. А ў банкруцтве некалькіх з амаль пяці тысяч амерыканскіх банкаў глабальнай бяды няма. Акрамя таго, на яго думку, калі ўрад пачне ратаваць банкрутаў за кошт грошай падаткаплацельшчыкаў, то Амерыка можа страціць сваю капіталістычную канкурэнтаздольнасць.

У ЗША заклікаюць бяздомных і беспрацоўных ісці ваяваць ва Украіне

У той жа дзень, калі ў ЗША аб'явілі аб выдзяленні Украіне новага пакета ваеннай дапамогі, у расійскіх пабліках з'явілася фатаграфія аб'явы, якая заклікае бяздомных і беспрацоўных у ЗША ісці ваяваць ва Украіне. Пра гэта паведамляе і вядомы расейскі блогер Падаляка.

«Стаміўся жыць на дапамогу?

Едзь ваяваць ва Украіну!

За ўдзел абяцаюць статус міжнароднага валанцёра, медстрахоўку і штомесячныя выплаты», — напісаў Падаляка.

У аб'яве паказаны тэлефон пасольства Украіны ў ЗША. Аднак нам не ўдалося па ім датэлефанавацца. 

Тады мы звярнуліся ў Інтэрнацыянальны легіён тэрытарыяльнай абароны Украіны, ад імя якога нібыта напісана гэта аб'ява. Вось які адказ мы атрымалі адтуль.

«Ні Інтэрнацыянальны Легіён Абароны Украіны, ні адна іншая структура ВСУ, а таксама МЗС або іх структуры (гэта пацверджана спікерам МЗС Алегам Нікаленкам), не стваралі, не размяшчалі, і не прасоўвалі такія ці падобныя паведамленні. Ні ў ЗША, ні ў іншых краінах».

Гэтую аб'яву ў Легіёне лічаць фэйкам. Хоць у Легіёне не адмаўляюць, што амерыканцы ваююць у шэрагах ВСУ. Але па ідэалагічных прычынах, а не з-за меркантыльных меркаванняў ці няўдалага жыцця.

Беларусь з'яўляецца адукацыйным хабам Усходняй Еўропы

Пасля таго, як Аляксандр Лукашэнка назваў Беларусь адукацыйным хабам Усходняй Еўропы, палітолаг Пётр Пятроўскі на ютуб-канале інфармагенцтва «Мінск-навіны» заявіў, што амерыканцам у школе прамываюць мазгі і там вельмі слабая адукацыя, а вось у Беларусі ўсё значна лепш.

«У Беларусі вельмі цікавая інтэлектуальная пазыцыя. Мы не захад, мы не нейкі там усход, мы можам на ўсіх паглядзець збоку. І нам у гэтым пляне вельмі лёгка разважаць. А прадставім іншую схему. Мы амерыканцы, мы прайшлі амерыканскую школу, дзе адукацыя так сабе. Самая багатая краіна, а адукацыя там на 48 месцы. Прычым праграма навучання дастаткова спецыфічная: няма сусветнай гісторыі, няма геаграфіі, толькі геаграфія ЗША, гісторыя ЗША і са званіцы ЗША, што не было каланіялізму, індзейцаў ніхто не забіваў, нацызм гэта так, цацкі». 

А цяпер разбяром, у чым Пятроўскі не мае рацыю. Параўнаннем нацыянальных сістэм агульнай сярэдняй адукацыі займаецца праграма PISA, запушчаная Арганізацыяй эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця. Для гэтага параўнання праводзіцца рэальнае тэсціраванне школьнікаў да 15 гадоў ва ўсіх краінах-удзельніцах. Беларусь першы і апошні раз удзельнічала ў гэтай праграме ў 2018 годзе. І вось вынікі

З 79 краін па чытацкай пісьменнасці Беларусь на 36 месцы, а ЗША на 13-м. Па матэматычнай пісьменнасці - ЗША толькі на адзін радок апярэдзілі Беларусь і занялі 37 месца. Гэта значыць, вынік прыкладна аднолькавы. Па прыродазнаўчых прадметах Беларусь на 37-м месцы, ЗША - на 18. 

Гэта значыць, атрымліваецца, што амерыканскія школьнікі заўважна апярэджваюць беларускіх школьнікаў па прадметах, не звязаных з матэматыкай. А па матэматыцы знаходзяцца на тым самым узроўні. І гэтую іх адукацыю Пятроўскі назваў "так сабе".

Ну а што да таго, што амерыканскія дзеці не вучаць сусветную гісторыю і геаграфію, то мы проста пакажам відэа ўрока са школы ў горадзе Санівейл у Сіліконавай даліне, якое нам даслалі нашы гледачы.

Як патлумачыла нам настаўніца, да шостага класа амерыканскія школьнікі вывучаюць гісторыю свайго штата і краіны. А сусветная гісторыя і геаграфія ў іх пачынаецца ў 6-7 класах і працягваецца ў старэйшай школе.

Польскіх афіцэраў у Катыні расстралялі фашысты 

Перад чарговай гадавінай катынскай трагедыі расейскія і беларускія медыі раптам заявілі, што польскіх афіцэраў у Катыні расстралялі фашысты. Вось, што распавялі ў сюжэце навін «Беларусь-1»: 

«ФСБ Расіі апублікавала дакументы, з якіх вынікае, што ўскладзеная на СССР віна за смерць польскіх афіцэраў у Катыні - справа рук фашыстаў. Хоць Міністэрству прапаганды Нямеччыны, кіраванаму Гебельсам, атрымоўвалася на шматлікія дзесяцігоддзі наперад усяліць у розумы людзей хлусня і нянавісць, што стала яблыкам разладу паміж палякамі і рускімі. Але святло ўбачылі задакументаваныя ў 1945 годзе на Ленінградскім працэсе ўспаміны сведкаў той гістарычнай драмы. Зняволены Арно Дзюрэ, адпраўлены на лясныя працы непадалёк ад Катыні, успамінае, як часткі СС прывозілі людзей на аўтамашынах і скідалі ў роў глыбінёй 15-20 метраў. Польскіх афіцэраў у Катыні ў 1941 годзе расстралялі менавіта гітлераўцы, а не супрацоўнікі НКУС, сведчыць Дзюрэ». 

Гэта пададзена як навіна. Але гэта зусім не новыя дакументы, і нельга сказаць, што да гэтага пра іх ніхто ня ведаў.

Хутчэй гэта добра забытая гісторыя. А забыліся яе, таму што ў гэтых паказаннях байца СС Арно Дзюрэ, які трапіў у савецкі палон, было шмат дзівацтваў і нестыковак.

Вось напрыклад, урывак з пратаколу допыту, які выклала на сваім сайце агенцтва РІА Навiны:

Дзюрэ: Спачатку я быў у Польшчы, у 1942 годзе быў накіраваны ў Савецкі Саюз.

Пракурор: Раскажыце, што вы рабілі ў Польшчы?

Дзюрэ: Мы павінны былі працаваць і ў 1941 годзе павінны былі вырываць масавыя магілы.

Пракурор: У Катынскім лесе?

Дзюрэ: Так, недалёка ад Катыні.

Пракурор: раскажыце пра гэта падрабязней.

Дзюрэ: На пачатку верасня 1941г. мы былі пасланы ў лес, які знаходзіцца недалёка ад Катыні.

Гэта значыць, Дзюрэ перакананы, што Катынскі лес знаходзіцца ў Польшчы, а не пад Смаленскам. І капаў магілы ён у 41 году, але пры гэтым у Савецкі Звяз яго адправілі толькі ў 42–м году. 

Дзіўна і тое, што гэтаму вязню ўдалося пазбегнуць смяротнага прысуду. А потым, калі ў 50-ых гадах ён вярнуўся на радзіму, ён адмовіўся ад сваіх паказанняў і сказаў, што даваў іх пад прымусам. Увогуле, усё гэта ставіць пад сумнеў праўдзівасць яго слоў.

Больш за тое, нагадаем «Беларусь-1», што СССР і Расея ўжо даўно самі прызналі: у катынскай разні вінаватыя НКУС і Сталінскі рэжым.

Агенцтва ТАСС яшчэ 13 красавіка 1990 года паведаміла, што гісторыкі знайшлі дакументы, з якіх вынікае, што 15 тысяч польскіх афіцэраў, якія змяшчаюцца ў савецкіх лагерах, у 40-м годзе былі перададзены ў распараджэнне НКУС і пасля гэтага няма ніякай статыстычнай інфармацыі аб іх існаванні.

«Выяўленыя архіўныя матэрыялы ў сваёй сукупнасці дазваляюць зрабіць выснову аб непасрэднай адказнасці за злачынствы ў катынскім лесе Берыі, Мяркулава і іх падручных. Савецкі бок, выказваючы глыбокае шкадаванне ў сувязі з катынскай трагедыяй, заяўляе, што ён уяўляе адно з цяжкіх злачынстваў сталінізму». 

У 2010 годзе, да 70-годдзя катынскай трагедыі, Дзярждума Расіі выпусціла адпаведную заяву, дзе назвала разню актам самавольства таталітарнай дзяржавы і выказала глыбокае спачуванне ахвярам. 

У тым жа годзе і Пуцін прызнаў, што ў гэтым злачынстве вінаваты Сталін.

На сустрэчы з польскім прэм'ер-міністрам Дональдам Тускам ён нават паспрабаваў растлумачыць гэты масавы растрэл помстай Сталіна за загінуўшых у 20-ых гадах чырвонаармейцаў. 

«Мяркую, паўтараю, гэта маё асабістае меркаванне, што Сталін адчуваў сваю асабістую адказнасць за гэтую трагедыю і здзейсніў гэты расстрэл зыходзячы з пачуцця помсты. Ад гэтага здзейсненае дзеянне не перастае быць злачынным. Але, магчыма, гэта нешта можа растлумачыць».

За гэтыя гады па «катынскай справе» былі рассакрэчаныя каля чатырох мільёнаў дакументаў, а польскаму боку перададзены 1 млн лістоў. Так што пытанне аб тым, хто стаяў за гэтым забойствам, было даўно закрытае.

Але, на фоне новага канфлікту з Захадам, расейскія СМІ, як і пры Савецкім Саюзе, зноў пачынаюць адмаўляцца ад адказнасці за Катынскія расстрэлы.