Антыфэйк / фактчэк

08 лістапада 2023

Фэйкі тыдня: Віка Цыганова пераблытала Швейцарыю з Лесота, а супрацоўнікі дзяржмедыяў Беларусі насеклі дроў для палякаў, якія замярзаюць

А таксама — Лукашэнка ратуе два заводы, нямецкія дыпламаты ігнаруюць мемарыялы ахвярам фашызму, АНТ распавядае пра кошты на электрычнасць. Топ-5 фэйкаў тыдня ад каманды Weekly Top Fake.

Аўтары:
Рэдактары:

Фэйк №1: У Швейцарыі самы высокі ўзровень самагубстваў у свеце

Дата з'яўлення фэйка: 02.11.2023

Вікторыя Цыганова разам з мужам Вадзімам 2 лістапада далі інтэрв'ю Рыгору Азаронку. З-за скаргаў карыстальнікаў яго выдалілі з YouTube. Пасля гэтага расейская спявачка ў сваім тэлеграм-канале выклала відэа-адказ крытыкам. У ім яна звязала узровень дабрабыту і колькасць самагубстваў.

«І ўсё гэта спажывальніцтва, бяздзейнае існаванне камфортнае, яно прывядзе проста да краху. У Швейцарыі вельмі добра людзі жывуць — самы вялікі працэнт суіцыду менавіта там». 

Паводле дадзеных Сусветнага банку за 2019 год, у Швейцарыі канчаюць жыццё самагубствам 14,5 чалавека на 100 тысяч насельніцтва. Краіна знаходзіцца на 31 месцы ў свеце па ўзроўні суіцыду. У Расеі гэты паказнік амаль у два разы большы — 25 чалавек на 100 тысяч. РФ па ўзроўні самагубстваў — на 9-м месцы.

Першае месца займае афрыканская дзяржава Лесота — 72 чалавекі на 100 тысяч насельніцтва.

Фэйк №2: Нямецкі амбасадар ніколі не наведваў Хатынь 9 траўня

Дата з'яўлення фэйка: 30.10.2023

Еўрапейскія дыпламаты 30 кастрычніка наведалі ўрочышча Курапаты, каб ушанаваць памяць ахвяр сталінскіх рэпрэсій. Супрацоўніца «СБ Беларусь сёння» Людміла Гладкая задала некалькі пытанняў часоваму паверанаму Нямеччыны ў Беларусі:

— Я тут кветкі паклаў, каб шанаваць памяць ахвяр сталінскага тэрору, — паведаміў ёй дыпламат.

— Так? А вы ведаеце, у нас на 9 траўня прынята ўскладаць кветкі ў памяць велізарнай колькасці ахвяр фашысцкага тэрору. Вы там былі? — спытала Гладкая.

— Ведаеце, я вельмі шмат тут ускладаў…

—  Не, вы былі 9 траўня на ўскладанні кветак, на ўрачыстым мерапрыемстве?

—  Мы вельмі ў многіх мерапрыемствах удзельнічаем.

— 9 траўня вы былі на ўскладанні? 9 траўня? Не. 

На наступны дзень вядоўца Рыгор Азаронак і палітолаг Аляксей Дзермант абмеркавалі гэты дыялог у эфіры «Азаронак. Наўпрост»:

— Вельмі важна яшчэ па немцу. Ніколі ж у Хатынь 9 траўня яны не з'яўляюцца. Не радуюць нас сваёй прысутнасцю, ушанаваць памяць ахвяр. Не, гэта не цікава, — заявіў Азаронак.

— Гэта зноў жа паказвае акцэнты іх ідэалогіі, — дадаў Дзермант. 

Часовы павераны ў справах Нямеччыны Міхаэль Новак кіруе пасольствам у Менску з 4 ліпеня 2023 года. Яго папярэднік Манфрэд Хутэрэр штогод 9 траўня ўрачыста ўскладаў вянкі, наведваў мемарыялы «Яма» і «Хатынь», А таксама комплекс «Чырвоны бераг» і «Трасцянец».

Фэйк №3: Зніжаныя тарыфы на ацяпленне прывялі да павелічэння выкарыстання электраэнергіі

Дата з'яўлення фэйка: 31.10.2023

Аляксандр Лукашэнка 31 кастрычніка заслухаў даклад аб заканчэнні будаўніцтва БелАЭС. На ім міністр энергетыкі Віктар Каранкевіч даў справаздачу аб тым, што электраэнергія ў Беларусі стала больш даступнай, а аб'ёмы яе спажывання выраслі. 

Тэлеканал АНТ распавёў, што гэтаму спрыяюць паніжаныя тарыфы.

«Да пераходу на ацяпленне і падагрэў вады з дапамогай электраэнергіі спрыяюць паніжаныя тарыфы», — гаворыцца ў навінавым сюжэце.

Кубаметр газу ў 2023 годзе па ільготным тарыфе каштуе 20,6 капейкі. Адзін кВт электраэнергіі — 4,5 капейкі. З улікам ККД сучасных газавых катлоў, адзін мегаджоуль цяпла каштуе 0,66 капейкі супраць 1,24 капейкі пры выкарыстанні электраэнергіі. Гэта значыць ацяпленне газам удвая таннейшае, чым электрычнасцю.

З моманту запуску АЭС электраэнергія ў Беларусі падаражэла. У 2020 годзе самы танны ільготны тарыф для ацяплення дамоў каштаваў тры капейкі за кВт/г, у лістападзе 2023-га — чатыры, а для кватэр вырас з 16 да 20 капеек за той жа перыяд.

Фэйк №4: У Беларусі праводзяць чэмпіянат па колцы дроў, каб дапамагчы палякам

Дата з'яўлення фэйка: 29.10.2023

У Беларусі 29 кастрычніка прайшоў другі чэмпіянат па колцы дроў. На наступны дзень аналітык Беларускага інстытуту стратэгічных даследаванняў Аляксей Аўдонін у эфіры «Альфа Радыё» паведаміў, што гэта мерапрыемства праводзіцца, каб дапамагчы палякам у барацьбе з «марозным генацыдам».

«Мы пачалі калоць дровы, каб дапамагчы ім. Мы прывозім гэтыя дровы на мяжу і грамадзяне, бо ў нас дзейнічае бязвіз, грамадзяне суседніх дзяржаў могуць прыехаць узяць гэтыя дровушкі і назапасіцца перад зімой. < ... > Мы бачым, што мерапрыемства маштабуецца. Таму дапамога нашым суседзям будзе яшчэ большай», — заявіў ён. 

Год таму, рубячы дровы з алігархам Сяргеем Цяцерыным, Аляксандр Лукашэнка заявіў, што гатовы дапамагчы польскаму прэзідэнту Анджэю Дудзе дровамі: 

— Не дамо, Сямёныч, Еўропе змерзнуць, дапаможам нашым братам, можа і яны калі-небудзь дапамогуць.

— Вы думаеце пра ўсіх: і пра Еўропу і пра ўсю планету.

— Ну а як... < ... > Галоўнае, каб у Польшчы Дуда і Маравецкі не змерзлі. 

Пасля леташняга чэмпіянату насечаныя дровы пад камерамі журналістаў адвезлі не на мяжу з Польшчай, а пенсіянерцы з вёскі Гаішча Менскага раёну. У гэтым годзе палякам дровы таксама не дасталіся. Іх атрымалі два самотныя беларускія пенсіянеры з Менскага раёну — па 5 кубоў кожны.

Фэйк №5: Лукашэнка выратаваў цэментныя заводы

Дата з'яўлення фэйка: 04.10.2023

Інфармацыйнае агенцтва БелТА 4 кастрычніка расказала пра тры беларускія цэментныя заводы, якія цяпер паспяхова развіваюцца дзякуючы своечасовым рашэнням Аляксандра Лукашэнкі.

«Была вялікая праблема ў частцы далейшага развіцця холдынгу, звязаная з непад'ёмнымі пазыкамі. Кіраўніком дзяржавы быў прыняты ўказ №181, які, у прынцыпе, дазволіў нам на сённяшні момант, першае, захаваць тры заводы, якія сёння працуюць на поўную магутнасць і больш за 60% сыходзіць на экспарт, другое, забяспечыць іх нармальную працу сістэмную і развіццё», — гаворыцца ў сюжэце.

Гаворка пра «Беларускі цэментны завод», прадпрыемствы «Краснасельскбудматэрыялы» і «Крычаўцэментнашыфер», якія амаль 20 гадоў таму Лукашэнка вырашыў мадэрнізаваць. У гэтыя мерапрыемствы ўклалі звыш мільярда еўра, у асноўным кітайскіх крэдытаў пад гарантыі ўрада. Але заводы так і не сталі прыбытковымі і іх даўгі цяпер вяртаюцца з дзяржбюджэту.

У мінулым годзе завод «Краснасельскбудматэрыялы» даў справаздачу аб стратах у 40 млн рублёў і ў 220 млн руб. у пазамінулым. У мінус 40 млн руб. спрацаваў у 2022 годзе «Беларускі цэментны завод», хоць у 2021 годзе яму ўдалося выйсці на прыбытковасць у 1,5 млн руб. Страты «Крычаўцэментнашыфера» за гэты перыяд павялічыліся з 10 да 23 млн руб.

Указ №181 дае чарговую адтэрміноўку ад выплаты запазычанасцяў. Гэтым разам да 2049 года.

Выключная адказнасць за любы кантэнт, які падтрымліваецца Еўрапейскім фондам медыя і інфармацыі, ляжыць на аўтары(ах), і ён не абавязкова адлюстроўвае пазіцыі EMIF і Партнёраў Фонду, Фонду Калуста Гульбенкяна і Інстытуту Еўрапейскага ўніверсітэту.