Пра паспяховае змаганне Беларусі з перакручваннем гісторыі трагедыі ў Хатыні аналітык Беларускага інстытуту стратэгічных даследаванняў (БІСД) Аляксей Аўдонін разважаў 24 сакавіка 2025 года ў эфіры праграмы «Будні» на «Альфа радыё» і «СБ ТБ».
«Давайце ўспомнім, як асвятлялася Хатынь у тых падручніках па гісторыі, якія друкаваліся ў Канадзе, у Амерыцы і прыходзілі сюды з бел-чырвона-белымі сцягамі, надрукаваныя на туалетнай паперы. Там як бы падводзілася да думкі пра што? Беларусы сябе дрэнна паводзілі, і таму немец іх біў. Разумееце? І падводзіліся факты пра што? Што Хатынь паўстала чаму? Таму што, бачыце, у шасці кіламетрах ад Хатыні партызаны напалі на добрых і прыстойных немцаў, і як вынік, натуральна, немцы павінны былі адказаць. Гэта што? Гэта вось простае перакручванне гісторыі», — зрабіў выснову Аўдонін.
Гаворка ідзе, найхутчэй, пра серыю падручнікаў, выдадзеных напачатку 90-х. У прыватнасці, пра падручнік па гісторыі Беларусі за 9 клас, які ахоплівае перыяд з 1917 па 1992 гады. Яго аўтары — прафесары БДУ Уладзімір Сідарцоў і Віталь Фамін.
Надрукавалі яго не ў Канадзе ці ЗША, а ў Менску. Прынамсі такія выходныя дадзеныя паказаны на яго старонках: выдавецтва «Народная асвета», друкарня імя Якуба Коласа па вуліцы Чырвонай, 23 у беларускі сталіцы.
Каманда WTF паглядзела, што ж у гэтым падручніку напісана пра Хатынь:
«За час акупацыі пад выглядам барацьбы супраць партызан яны правялі ў Беларусі больш як 140 карных экспедыцый, калі цэлыя раёны ператварылі ў “зоны пустыні”. 22 сакавіка 1943 г. пад іх кантролем паліцэйскія спалілі жывымі ўсіх жыхароў вёскі Хатынь, паблізу Лагойска. У агні загінулі 149 чалавек, у тым ліку 76 дзяцей».
Адзін з суаўтараў падручніка па гісторыі Беларусі, па якім школьнікі вучацца ў 2025 годзе, — той жа прафесар Віталь Фамін. У параграфе 13 у новай кнізе пра Хатынь напісана тое ж, што і ў падручніку, выдадзеным у 1993 годзе. З адрозненняў: скарэктавалі колькасць загінулых у агні дзяцей — на аднаго.
«За час акупацыі пад выглядам змагання супраць партызан акупанты правялі ў Беларусі больш за 140 карных экспедыцый. Пасля іх цэлыя раёны ператвараліся ў “зоны пустэльні”. 22 сакавіка 1943 г. былі спалены жыўцом усе жыхары вёскі Хатынь пад Лагойскам. У агні загінулі 149 чалавек, у тым ліку 75 дзяцей, малодшаму з якіх было сем тыдняў».
Адзіная істотная змена, якую знайшла каманда WTF у цяперашняй версіі падручніка па гэтай тэме, — прапала інфармацыя пра ўдзел калабарантаў у расправе над жыхарамі вёскі. Сучасны падручнік гісторыі ўсё гэтак жа расказвае школьнікам пра план «Ост», які прадугледжваў перасяленне большай часткі насельніцтва Беларусі, пра 260 лагераў смерці і пра габрэйскія гета. Праўда, іх колькасць удакладнілі — стала больш, чым паведамлялі раней.
