У атачэнні Лукашэнкі — як рыба ў вадзе
Пасля перадвыбарчай кампаніі 2010 года адносіны паміж Машэнскім і Лукашэнкам не скончыліся. Следчыя БРЦ прааналізавалі пералёты бізнесоўцы і выявілі сярод іх некалькі цікавых рэйсаў.
У 2016 годзе ўрадавы Боінг-767 вылецеў з Менску ў Доху. Лукашэнка накіраваўся з афіцыйным візітам спачатку ў Катар, потым — у Аб'яднаныя Арабскія Эміраты. На борце было толькі блізкае кола Лукашэнкі: ягоны памочнік Мікалай Корбут, асабісты ахоўнік Мікалай Латышонак, прэс-сакратар Наталля Эйсмант, асабісты лекар Святлана Канашэнка, малодшы сын Мікалай і старэйшы сын Віктар. Кампанію ім склалі некалькі бізнесоўцаў: Аляксандр Шакуцін, Сяргей Цяцерын і Аляксандр Машэнскі. [*]
Таксама мы знайшлі два пералёты Аляксандра Машэнскага ў кампаніі Дзмітрыя Лукашэнкі і ягонай сямʼі. У сакавіку 2013 года яны разам ляцелі са Стамбула ў Менск, а ў жніўні 2019 — з Менску ў Пізу. [*][*]
На гэтым сувязі Машэнскага з сямʼёй Лукашэнкі не сканчаюцца. Ён уваходзіць у цэнтральную раду Прэзідэнцкага спартыўнага клуба, які ўзначальвае Дзмітрый Лукашэнка.
За блізкія сувязі з Лукашэнкам і чальцамі ягонай сямʼі многія беларускія бізнесоўцы паплаціліся. Тыя ж Аляксандр Шакуцін і Сяргей Цяцерын, якія, як і Машэнскі ляцелі ў Доху разам з Лукашэнкам, трапілі пад санкцыі Еўразвязу. У чорны спіс іх уключылі не толькі за сувязі з цяперашнімі беларускімі ўладамі, але і за атрыманне ад іх асабістай выгады для сваіх бізнесаў. Машэнскага ў падобным не папракалі.
Льготы цякуць ракой
У канцы 90-х улады Беларусі пачалі ствараць свабодныя эканамічныя зоны. Рабілі гэта, каб падымаць эканоміку рэгіёнаў і развіваць высокатэхналагічныя, экспартаарыентаваныя вытворчасці ў краіне. Цяпер, па сутнасці, гэта своеасаблівыя афшоры ўнутры краіны. Прадпрыемства «Санта Брэмар» з моманту заснавання знаходзіцца ў свабоднай эканамічнай зоне «Брэст». Тады прадпрыемства сапраўды выпускала новы для краіны прадукт — філе селядца ў вакуумнай упакоўцы. Цяпер гэтым нікога не здзівіш, але «Санта Брэмар» усё яшчэ зʼяўляецца рэзідэнтам СЭЗ «Брэст». Гэта дазваляе прадпрыемству атрымліваць розныя ільготы ад дзяржавы. Напрыклад, яно не плаціць падатак на прыбытак, калі прадае сваю прадукцыю на экспарт.
Машэнскі прызнаваўся журналістам, што дабіўся поспеху ў тым ліку дзякуючы дзяржаўнай падтрымцы:
«Што тычыцца «Санта Брэмар», то калі б мы былі па-за СЭЗ, рост кампаніі быў бы больш павольным. Дадзеныя ільготы павышаюць канкурэнтаздольнасць на тэрыторыі Расеі, Украіны, у краінах, дзе мытнае і падатковае заканадаўства адрозніваецца ад заканадаўства Беларусі».
За гады працы «Санта Брэмар» разраслася. Сёння кампанія складаецца з шасці цэхаў, на якіх працуюць каля пяці тысячаў працаўнікоў. Канкурэнты Машэнскага такімі маштабамі пахваліцца не могуць, але і рэзідэнтамі свабодных эканамічных зонаў яны не зʼяўляюцца. Пры гэтым іх унёсак у беларускі бюджэт супастаўны з тым, што ўносіць у яго «Санта Брэмар», якая атрымлівае ільготы ад дзяржавы.
Напрыклад, наваградскае прадпрыемства «Леор Пластык», якое таксама выпускае прэсервы з селядцом, за апошнія тры гады заплаціла ў казну больш за $4,5 млн падаткаў з прыбытку. «Санта Брэмар» за той жа перыяд накіравала ў дзяржбюджэт на $946 тыс. больш, хоць яе прыбытак да выплаты падаткаў быў у восем разоў вышэй, чым у канкурэнта. Аляксандр Машэнскі ў сваім лісце патлумачыў БРЦ, чаму так адбылося:
«Сума падатку на прыбытак, які трэба сплаціць, вызначаецца не толькі самой стаўкай падатку, але і шэрагам іншых фактараў. Асноўны з іх — інвестыцыі. Падатковае заканадаўства стымулюе інвестыцыі ў развіццё вытворчасці праз ужыванне плацельшчыкамі інвестыцыйнага выліку. Акрамя таго, суму падатку на прыбытак, які трэба сплаціць, памяншае спонсарская дапамога арганізацыям аховы здароўя. За той перыяд дзейнасці, які вас цікавіць [апошнія тры гады], на дабрачыннасць прадпрыемствамі групы кампаній “Санта” накіравана каля $6 млн».