З Прыднястроўем у Крамля, паводле дакумента, звязаныя многія задачы ў ваенна-палітычнай сферы. Так, плануецца нейтралізаваць ініцыятывы Малдовы, накіраваныя на ліквідацыю расейскай ваеннай прысутнасці ў Прыднястроўі, перашкаджаць спробам уладаў Малдовы перагледзець дамоўленасці, звязаныя са статусам Прыднястроўя. Апроч гэтага Расея хоча прымусіць кіраўніцтва чужой краіны адмовіцца ад мер палітычнага і эканамічнага ціску на прыднястроўскі рэгіён.
Што тычыцца распаўсюджвання НАТА, то ў доўгатэрміновых планах Крамля ставілася мэта фармавання негатыўнага стаўлення малдаўскага грамадства да НАТА. У планах было павелічэнне прарасейскіх НДА, таксама планавалася павялічыць прысутнасць расейскіх СМІ на тэрыторыі Малдовы. Пашырэнне прысутнасці расейскіх медыяў ў Малдове, дарэчы, уваходзіла ў планы Крамля да 2030 года. Але напрыканцы мінулага года ў Малдове прыпынілі вяшчанне некалькіх расейскамоўных тэлеканалаў. Іх абвінавацілі ў прапагандзе і некарэктным асвятленні вайны ва Украіне.
«Мэта тут не ў тым, каб падступна анексаваць краіну, а ў тым, каб узмацніць прарасейскі ўплыў у Малдове. І перш за ўсё для перадухілення пранатаўскіх і праеўрапейскіх плыняў. Крэмль разглядае Малдову хутчэй як арыентаваны на Расею буфер, чым як частку Расейскай імперыі. Як і з Грузіяй, гаворка ідзе больш аб тым, каб паставіць Захаду знак «стоп» і выкарыстоўваць усе сродкі, каб не дапусціць, каб краіна стала членам ЕЗ і НАТА», – растлумачыў суразмоўца нашых партнёраў па расследаванні, які працуе ў разведцы.
Паказальна яшчэ і тое, як у Крамлі плануюць уплываць на палітычны курс дзвюх краінаў. Напрыклад, калі ў Беларусі, згодна з дакументам, ужо вырашаецца пытанне аб адзіным падыходзе ў рамках Саюзнай дзяржавы да такіх сфер як фінансы, энергетыка, адукацыя і абарона, то з Малдовай галоўнымі мэтамі зʼяўляюцца: аднаўленне ўдзелу ў СНД, ЕАЭС і АДКБ, а ў кароткатэрміновай перспектыве, прасоўванне расейскіх тавараў на малдаўскі рынак і захаванне абʼёмаў паставак расейскага газу.
«Уплываць на дэмакратыі Расеі складаней»
Палітычны аналітык Еўрапейскай рады па міжнародных адносінах Павал Слюнькін лічыць, што ў распрацоўцы такіх стратэгій Крэмль выкарыстоўвае, акрамя іншага, эканамічны ціск.
– З дакументу па Малдове мы нічога новага не даведаемся, проста зараз мы бачым, як Расея піша на паперы, што выкарыстоўвае механізмы эканамічнага ціску і палітычнай дэстабілізацыі для дасягнення сваіх інтарэсаў у іншых краінах. [...] У Малдове ўсе спробы ўплываць на палітычны курс кіраўніцтва праз эканоміку і праз стымуляванне сацыяльнай незадаволенасці, былі і раней, калі расейскі рынак закрывалі для малдаўскіх вінаў, напрыклад. Такія рычагі ціску з боку Расеі адчувалі і Грузія, і Украіна, і Беларусь. [...] Але мы бачым, што падыход да «заваёвы» Малдовы ў Крамля мякчэйшы, чым да Беларусі. Першая прычына – у Беларусі і Расеі ёсць агульная мяжа, чаго няма ў Расеі з Малдовай. Да таго ж, беларускае кіраўніцтва першапачаткова моцна залежала ад Крамля і лаяльна яму. Плюс, у нас ёсць Саюзная дзяржава – фармальны палітычны інстытут, якім можна прыкрываць спробы аказання палітычнага ўплыву, проста выкарыстоўваючы працэс інтэграцыі, – сказаў Беларускаму расследвальніцкаму цэнтру Павел Слюнькін.
Уплываць на Малдову, паводле слоў аналітыка, Расеі больш складана, паколькі яна з Расеяй мела толькі эканамічнае, а не палітычнае супрацоўніцтва ў межах СНД. Да таго ж у краін няма агульнай мяжы, а палітычны лад Малдовы адрозніваецца ад беларускага.
– Беларусь стала яшчэ больш аўтарытарнай, чым была да 2020 года. А Малдова мае даволі працяглую гісторыю дэмакратычнага ладу, там увесь час мяняецца ўлада, хоць і з больш на менш прарасейскую. Але нават калі Расея прывяла ў Малдову свайго стаўленіка, Дадона, [...] які спрабаваў блакаваць нейкія рэчы ў межах развіцця еўрапейскай інтэграцыі Малдовы і наадварот збліжацца з Расеяй, [...] парламент ці Канстытуцыйны суд Малдовы часова прыпынялі яго дзейнасць у якасці прэзідэнта паколькі лічылася, што ён перавышае свае паўнамоцтвы. Форма палітычнага ладу краіны зʼяўляецца абмежавальнікам. [...] Таму ў дэмакратычных краінах Расеі дзейнічаць складаней, – кажа аналітык.
Слюнькін падкрэслівае важны момант: дакументы і па Беларусі, і па Малдове пісаліся да пачатку вайны ва Украіне. Пасля 24 лютага 2022 года стратэгія адносна дзвюх краін не магла не змяніцца.
– Вайна вельмі моцна паўплывала на тое, якія планы і якая стратэгія выкарыстоўваецца і будзе выкарыстоўвацца ў адносінах да Беларусі і Малдовы. Таму мы зараз гаворым пра дакументы, якія ў шырокім сэнсе састарэлі па многіх параметрах. Але ўсё роўна трэба разумець, што Расея ад сваіх мэт не адмаўляецца. [...] У Малдове яна зараз робіць спробы арганізацый каляровых рэвалюцый, мітынгаў, гэта значыць выкарыстоўвае больш гнуткія метады. Калі раней Крэмль ціснуў на краіны праз газавы і экспартны шантаж, [...] зараз ён спрабуе працаваць і з сацыяльнай незадаволенасцю – у Малдове гэта выразна відаць. Там вялікі працэнт насельніцтва нейтральны ці сімпатызуе Расеі, – кажа аналітык.
