«Сённяшні праект Канстытуцыі, які абмяркоўваецца, ён вельмі цікавы, ён унікальны. І падобнага сцэнара абмеркавання ў свеце не было, дарэчы. Але ёсць небяспека, што нават, калі прымем гэты ўнікальны праект, пытанне ўзнікае, ці зможам мы адпавядаць гэтай Канстытуцыі, ці зможам мы сябе памяняць», – заявіў Шчокін.

На гэты раз назваць проста «унікальным» праект беларускай Канстытуцыі Шчокін падалося недастатковым. Ён вырашыў дадаць, што ў іншых краінах апошнія дзесяцігоддзі Канстытуцыі наогул не мяняюцца і не гуляюць там ужо ніякай ролі.

«Апошнія 30-40 гадоў, наогул, Канстытуцыі ў свеце не мяняліся практычна. А Канстытуцыі падмяняюцца: законамі, дырэктывамі і разнастайнымі пагадненнямі. Вось як у ЕЗ. Гэта значыць, Канстытуцыі там не гуляюць ніякай ролі», – працягнуў Шчокін.

Гэта няпраўда. У красавіку 2021 года канстытуцыйны рэферэндум прайшоў у Кыргызстане. Тады краіна ад парламенцка-прэзідэнцкай формы праўлення перайшла да прэзідэнцкай. У 2020 годзе ў Расеі прайшло агульнарасейскае галасаванне па пытанні адабрэння змяненняў у Канстытуцыю. У 2019 годзе праз рэферэндум сцвярджалі Канстытуцыю на Кубе. Можна і далей пералічваць падобныя прыклады – іх шмат.

Абмеркаваць Канстытуцыю Маркаву і Шчокіну было мала. Далей яны вырашылі абмеркаваць сітуацыю ў Казахстане. Шчокін заявіў, што на фоне мудрай кадравай палітыкі Аляксандра Лукашэнкі прэзідэнт Казахстану Такаеў нядбайна тасуе сваіх чыноўнікаў.

«З чаго пачаў Такаеў, Марат Сяргеевіч? З кадраў. З кадравых перастановак. Правал дзяржаўнай кадравай палітыкі. Поўны», – заявіў Шчокін.

А вось, як падчас беларускіх пратэстаў дзейнічаў Лукашэнка. Першым справай адправіў у адстаўку кіраўніка КДБ, перамясціўшы яго на пасаду дзяржаўнага сакратара Рады Бяспекі. Потым зрушыў кіраўніка МУС, КДК і кіраўніка Рады Бяспекі. Кіраўнік Савета Бяспекі са студзеня 2020 года па студзень 2021 года мяняўся 4 разы. Цяперашні кіраўнік КДБ Іван Церцель за 2020 год змяніў тры пасады. Гэта значыць, Лукашэнка таксама не моцна даражыў сваімі кадрамі.

Яшчэ адзін цікавы тэзіс ад філосафа Шчокіна: выратаваў Казахстан менавіта Лукашэнка.

«Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка – гэта адзіны ў свеце кіраўнік краіны, які стаў на абарону суверэнітэту іншай краіны», – упэўнены Шчокін.

Нагадаем Мікалаю Шчокіну, што ў ваенным кантынгенце АДКБ у Казахстане, акрамя Беларусі, удзельнічалі яшчэ 4 краіны: Расея, Арменія, Кыргызстан і Таджыкістан. Таму Лукашэнка ніяк не можа быць адзіным, хто стаў на абарону суверэнітэту Казахстану.

Акрамя таго, і Шчокін, і Маркаў, ніяк не падзяляюць мірных пратэстоўцаў у Казахстане і марадзёраў, якія падчас пратэстаў рабавалі крамы і банкаматы.

«Вярхоўны камісар ААН, я вярнуся ў міжнародную плоскасць, яна заявіла, што ўсіх арыштаваных у Казахстане трэба адпусціць. А там ужо каля 10 тысяч на сённяшні дзень. Таму што яны ажыццяўлялі сваё права на мірныя пратэсты. То ёсць усё відэа пагромаў, забойстваў цалкам ігнаруюцца», – заявіў Маркаў.

Гэта падтасоўка фактаў. На самай справе Вярхоўны камісар ААН па правах чалавека асудзіла гвалт з боку пратэстоўцаў у Казахстане. Паводле яе слоў «пратэстоўцы, незалежна ад таго, наколькі яны раззлаваныя і ў якой меры пацярпелі, не павінны звяртацца да гвалту ў дачыненні да іншых людзей«. Фраза пра» вызваліць усіх« гучала так:

«Бачэлет заклікала вызваліць усіх, хто быў арыштаваны і змешчаны пад варту толькі за ажыццяўленне сваіх правоў на мірны пратэст і свабоду выказвання меркаванняў».

Для тых, хто што-тое зразумеў у гэтай фразе, прадстаўнік Упраўлення ААН па правах чалавека Ліз Тросэл праз тыдзень удакладніла, што гаворка не ідзе аб асобах, якія ўжывалі гвалт:

«Тыя, хто быў затрыманы выключна за тое, што скарысталіся сваімі правамі, павінны быць неадкладна выпушчаныя на волю. Прымаючы пад увагу кадры з выявай згарэлых будынкаў у Алматы, можна выказаць здагадку, што некаторыя людзі былі арыштаваныя па абвінавачванні ў крымінальных правапарушэннях».

Але Шчокін і Маркаў перакананыя, што ў Казахстане ўсе, хто выйшаў на вуліцы, гэта тэрарысты. І нават заявілі, што Германія мае намер падтрымліваць іх:

«Можа вы гэтага не ведаеце – рыхтуецца дакумент у Бундэстагу цікавы, па якім будзе аказвацца матэрыяльная дапамога. Каму? Тэрарыстам, тым каго цяпер пасадзілі».

У адрозненне ад Лукашэнкі прэзідэнт Казахстана прызнаў, што падставы для выхаду на пратэсты ў казахаў былі. У краіне вялікі разрыў у даходах паміж багатымі і беднымі. Тым самым ён прызнаў існаванне мірных пратэстоўцаў на вуліцах казахскіх гарадоў. І заявіў, што мае намер гэтую праблему вырашаць.

Шчокін і Маркаў жа пераконваюць тэлегледачоў, што ў Казахстана няма іншага шляху акрамя беларускага-зачысткі нязгодных на працягу дзясяткаў гадоў:

«Нам спатрэбілася колькі часу і яшчэ спатрэбіцца, каб з гэтых нор выцягваць гэтых мярзотнікаў, якія нас з вамі хацелі забіць, павесіць. А ўяўляеце, колькі Казахстану давядзецца наводзіць парадак? Дзесяцігоддзямі!»

Папраўкі ў Канстытуцыю выклікалі вялікую цікавасць у беларусаў

Чыноўнікі ездзяць па краіне і тлумачаць працоўным калектывам навошта патрэбная канстытуцыя. А потым у каментарах карэспандэнтам расказваюць, якімі гарачымі былі гэтыя дыскусіі. Праўда, відэа з гэтых абмеркаванняў у эфіры тэлеканалаў практычна не паказваюць. Вось нядаўна і Лукашэнка заявіў аб тым, наколькі цікавая беларусам яго Канстытуцыя. 

«Як мне дакладваюць і тое, што я бачу, прапанаваныя папраўкі выклікалі жывую цікавасць. Сам працэс змен у Канстытуцыю і рэферэндум, які мае быць, выклікае цікавасць у нашых людзей. Гэта натуральна, у дыялогу ўдзельнічаюць усе групы і пласты насельніцтва».

А вось як насамрэч выглядае жывая цікавасць, пра якую дакладаюць Лукашэнку. 

Супрацоўніца «Мінскай праўды» пабывала на сустрэчы Вадзіма Гігіна з жыхарамі Слуцку і ўсё зняла на відэа. Дзякуючы яму мы даведаліся, што ж непакоіць грамадзян. Калі не лічыць доўгага выступу дэлегата Усебеларускага народнага сходу ад Слуцка, якому гэта належыць па пасадзе, то з залы да Гігіна прагучалі толькі тры пытанні.

Першы: «Не маглі б вы назваць прыкметы суверэннай дзяржавы? І Якое ваша асабістае ўспрыманне паняцця суверэнітэт?»

Другі: «Там ёсьць канстытуцыйны пасыл, што кожны грамадзянін РБ павінен клапаціцца пра сваё здароўе. Што гэта мае на ўвазе клапаціцца пра сваё здароўе? 

Трэці: «Прыадкрыйце нам заслону, калі ласка, з прапановаў, якія паступілі ў праект канстытуцыі. якія з іх былі самыя масавыя, а якія неардынарныя, дзіўныя?» 

Вадзім Гігін сумленна спрабаваў разгайдаць залу і прапанаваў абмеркаваць ці патрэбна рэформа адміністрацыйна-тэрытарыяльнага дзялення. Але зале тэма была нецікавая. 

«У каго можа меркаванне ёсць? Прадстаўнікі сельскіх саветаў? Якія ёсць? Ці ўсё нармальна тут? Я папрашу падзяліцца вас сваім пунктам гледжання? Я разумею, дык сфармуляваў, трэба падумаць? Можа ў кагосьці ёсць меркаванне на гэты конт? Напэўна, усё задавальняе тады». 

Сустрэчу цяжка назваць ажыўленым дыялогам улады і народа. Відавочна, што звычайным людзям не зразумела, што можна абмяркоўваць у праекце чарговай канстытуцыі Лукашэнкі.