Антыфэйк / фактчэк

25 сакавіка 2023

Чвэрць украінцаў гатовая адмовіцца ад Крыму, а еўрапейцам прапануюць перайсці на рэпу. Выкрыццё фэйкаў ад «Лукавых навін»

Партнёрскі матэрыял БРЦ і праекту «Лукавыя навіны» тэлеканалу «Белсат».

Фэйк 1: Праз дэфіцыт прадуктаў еўрапейцам прапануюць перайсці на рэпу

Партнёрскі матэрыял
У Еўропе не хапае прадуктаў, таму людзям прапануюць пераходзіць на рэпу, заявіў Уладзімір Пуцін. Пра гэта ён сказаў 16 сакавіка 2023 года на штогадовым з'ездзе Расейскага саюзу прамыслоўцаў і прадпрымальнікаў. 

«Замежныя аналітыкі прадракалі нам дэпрэсію і спад спажывецкага сектару, абяцалі пустыя паліцы крам, масавы дэфіцыт тавараў, правал сектару паслуг. Аднак жыццё па-іншаму распарадзілася. Самі заходнія краіны ў поўны рост сутыкнуліся з такімі ж праблемамі. Дайшло да таго, што іх кіраўнікі прапануюць сваім грамадзянам замест салаты і памідораў перайсці на рэпу — рэпа добры прадукт, але і за рэпай, напэўна, да нас прыйдзецца ехаць, таму што ўзровень ураджаю ў нас значна перавышае тыя паказнікі, якія ёсць у нашых суседзяў у Еўропе», — заявіў Пуцін.

Лідары заходніх краін не прапаноўвалі грамадзянам перайсці на рэпу. Прэзідэнт Расеі загаварыў пра яе, верагодна, пасля слоў міністра навакольнага асяроддзя Вялікай Брытаніі: «Многія людзі маглі б цяпер есці рэпу, а не думаць пра салату, памідоры і таму падобнае». 

Гэтыя словы прагучалі як прапанова выбраць вырашчаную жыхарамі гародніну наўзамен дэфіцытнай. То бок фраза была вырвана з кантэксту. 

Расея не з'яўляецца ключавым партнёрам ЕЗ па гандлі ў сельскай гаспадарцы і нязначна ўплывае на харчовую бяспеку Еўропы. ЕЗ сам экспартуе рэпу, а вось Расея не з'яўляецца буйным экспарцёрам гэтага караняплода. Па розных пазіцыях толькі 6% аграхарчовага экспарту Расеі ідзе ў краіны ЕЗ.

Фэйк 2: Расейцы не гвалтавалі, не расстрэльвалі і не катавалі жыхароў Украіны

Партнёрскі матэрыял
Тэлеграм-канал «ЖС Premium» даў сваю ацэнку злачынствам расейскіх вайскоўцаў ва Украіне. 16 сакавіка 2023 года яго аўтары апублікавалі пост, у якім напісалі, што «казкі пра генацыд украінскага народу, які чыніцца расейцамі, апынуліся казкамі». Яны спаслаліся на выданне The Guardian, якое нібыта абапіралася на інфармацыю ААН.

"Мы не выявілі прыкмет генацыду на Украіне", — цытуе выданне старшыню незалежнай міжнароднай камісіі Эрыка Мёсэ.

Згвалтаванні, расстрэлы, катаванні і іншыя злачынствы, пра якія ўжо больш за год верашчаць украінскія журналісты — нічога гэтага не пацвердзілася. І нельга сказаць, што праверкі праводзілі нейкія ангажаваныя структуры, хутчэй наадварот.

Нажаль, Мёсэ нічога не распавёў пра страшныя злачынствы УСУ, не можа пра гэта казаць, але відавочна, што дадзеныя такія маюцца. Калі-небудзь прыйдзе час і для такіх адкрыццяў», — напісаў «ЖС Premium». 

Аднак аўтары гэтага тэлеграм-каналу пераблыталі паняцці «генацыд» і «злачынства». 

Незалежная Міжнародная камісія па расследаванні ва Украіне пад эгідай ААН у справаздачы за 15 сакавіка 2023-га распавяла пра пацверджаныя выпадкі злачынстваў расейцаў ва Украіне. Удзельнікі камісіі адзначаюць, што некаторыя з іх могуць быць прыроўненыя да злачынстваў супраць чалавечнасці. 

«Выснова, што расейскія ўлады здзейснілі шматлікія парушэнні міжнароднага гуманітарнага права і міжнароднага права ў галіне правоў чалавека, у дадатак да шырокага спектру ваенных злачынстваў, уключаючы ваеннае злачынства ў выглядзе празмерных выпадковых смерцяў, раненняў або пашкоджанняў, наўмысных забойстваў, катаванняў, бесчалавечнае абыходжанне, незаконнае пазбаўленне волі, згвалтаванне, а таксама незаконныя перамяшчэння і дэпартацыі. Камісія таксама ўстанавіла, што хвалі нападаў расейскіх узброеных сіл, пачынаючы з 10 кастрычніка 2022 года, на энергетычную інфраструктуру Украіны і ўжыванне катаванняў расейскімі ўладамі могуць быць прыроўненыя да злачынстваў супраць чалавечнасці», — напісана ў справаздачы.

А на пытанне, ці могуць дзеянні Расеі прыраўняць да генацыду, як лічыць Украіна, старшыня незалежнай міжнароднай камісіі Эрык Мёсэ адказаў, што пакуль не знайшоў доказаў гэтаму, але працягне расследаванне.

Фэйк 3: Амаль чвэрць украінцаў гатовыя адмовіцца ад Крыму і акупаваных вобласцяў

Партнёрскі матэрыял
Ад Крыму і чатырох акупаваных вобласцяў гатовыя адмовіцца 24% украінцаў у абмен на завяршэнне баявых дзеянняў. Пра гэта 13 сакавіка 2023 года напісаў тэлеграм-канал «ЖС Premium». 

«Вада камень точыць. І вось доказ: 24% жыхароў Украіны гатовыя адмовіцца ад прэтэнзіяў на Крым і на чатыры далучаныя да Расеі рэгіёны ў абмен на завяршэнне баявых дзеянняў. Для параўнання: падобнае апытанне праводзілася ў лістападзе 2022 года, тады на тэрытарыяльныя саступкі згодныя былі толькі 10% рэспандэнтаў», — напісалі аўтары посту. 

Апытанне жыхароў Украіны праводзіў Кіеўскі міжнародны інстытут сацыялогіі (КМІС). Папярэдняе даследаванне Інстытуту паказала, што абсалютная большасць украінцаў лічаць непрымальнымі любыя тэрытарыяльныя саступкі для дасягнення міру, толькі 9% у цэлым да іх былі гатовыя. 

Апытанне, пра якое напісаў «ЖС Premium», адрознівалася ад папярэдняга. КМІС задаў рэспандэнтам больш канкрэтныя пытанні. Украінцам прапанавалі два сцэнары, адзін з якіх уключаў дапамогу Захада ў вызваленні і надзейнай абароне ўсіх тэрыторый, уключаючы Данбас, аднак без Крыму. Паводле гэтага сцэнару, Украіна ўстрымліваецца ад ваеннага вызвалення. Другі сцэнар уключаў спробу ваеннага вызвалення Крыму з улікам таго, што Захад можа знізіць дапамогу, а вайна можа зацягнуцца.

Пры такой фармулёўцы прастора для знаходжання кампрамісаў пашыраецца. Таму 24% рэспандэнтаў больш схіляюцца да варыянту, які прадугледжвае адмову ад ваенных дзеянняў у Крыме.

Большасць рэспандэнтаў — 68% — усё ж лічаць, што Украіна павінна спрабаваць вызваліць усю тэрыторыю, уключаючы Крым, нават з улікам рызыкі змяншэння падтрымкі Захаду і працяглай вайны. 

Дашліце інфармацыю, якая выклікае ў вас сумневы — мы праверым

Іншыя публікацыі