Першае інтэрв'ю пасля вызвалення і ад'езду. Мэрыем Герасіменка ў гасцях у Чалага

Мэрыем Герасіменка — беларуская спявачка. У пачатку жніўня 2022 года яе затрымалі пасля канцэрту на тэрасе бару «Слоікі-Бутэлькі», які знаходзіўся ў цэнтры Менску на вуліцы Зыбіцкая. Артыстка сярод іншых выканала песню ўкраінскага гурта «Океан Эльзи» «Обійми». 

У студзені 2023 года Мэрыем Герасіменку прызналі вінаватай у «актыўным удзеле ў групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак». Да вынясення прысуду спявачку трымалі ў СІЗА — каля шасці месяцаў. Яе асудзілі на тры гады хатняй хіміі. Пасля выхаду з СІЗА спявачка пакінула Беларусь. 

Справа без прэтэнзіяў 

Сяргей Чалы: Цяпер вы назіраеце першае інтэрв'ю Мэрыем пасля вызвалення і ад'езду. Дзякуй за эксклюзіў. 

Давай пачнем з 2022 года, таму што я хачу ўявіць, як выглядала жыццё да моманту затрымання. Ты нават не ўяўляла сабе, што могуць узнікнуць нейкія прэтэнзіі ў сілавікоў па ладзе жыцця? Таму што ты спяваеш, займаешся творчасцю, у цябе бізнес.

Мэрыем Герасіменка: Музычная школа.

Сяргей Чалы: Здавалася, што ў гэтых умовах можна жыць і працягваць жыць? 

Мэрыем Герасіменка: Я трошачкі ўжо вызначылася ў 2020 годзе: і ў жніўні, яшчэ калі былі ўсе падзеі, і калі памёр Рома Бандарэнка. Таму што напісала трэк «Не забудзем, не даруем». Я напісала проста першы куплет, ён разляцеўся на мільёны праглядаў. Тады я дапісала і ў лістападзе ён выйшаў. 

У снежні на мяне была напісаная ананімная заява адной жанчынай, якой я адмовіла ў супрацы. Яна прасіла, каб мяне праверылі, таму што мая творчасць з'яўляецца прапагандай нянавісці да беларускага народу. Хоць, калі быць сумленнай, у сваім трэку я пісала толькі тое, што было канстатацыяй факту. І праз тое, што я чалавек творчы і выказваюся праз музыку, я толькі апісала падзеі ў тым стане, у якім была. Мяне выклікалі на допыт. Ён праходзіў некалькі гадзін. Мне забаранілі выязджаць з Беларусі. Потым мне…

Сяргей Чалы: Гэта 2021 год?

Мэрыем Герасіменка: Гэта 2020 год. Гэта снежань, перад маім першым сольным канцэртам. А потым мне прыйшла пастанова, што ва ўзбуджэнні справы супраць мяне адмоўлена і мой трэк не прызнаны экстрэмісцкім. 

У 2021 годзе, у студзені, на мой дзень нараджэння ў мяне быў першы сольны канцэрт амаль на 1000 чалавек, дзе я прыняла рашэнне, што мы спяваем гэты трэк [«Не забудзем, не даруем»]. Таму што людзі, якія прыйшлі на канцэрт, хацелі пачуць маю творчасць і пачуць гэты трэк. І, у прынцыпе, гэта было апошняе маё выкананне гэтага трэка на публіку. 

Пасля затрымання ў жніўні 2022-га і наогул уся мая справа будавалася на тым, што прамых нейкіх да мяне прэтэнзіяў, назавем гэта так, не было. І ў мяне былі талмуды экспертызы па трэку. Я смяялася, таму што як аўтар нават не закладвала той сэнс, які знайшлі эксперты.

Сяргей Чалы: Гэта звычайная сітуацыя для любога аўтара, калі ў яго пытаюцца: «Ну, вы ж гэта думалі?». 

Я бачыў, што ў [тваім] інстаграме проста выдалены кавалак з 2020-га дзесьці. Гэта значыць перыяд пратэстаў.

Мэрыем Герасіменка: Адсутнічае. Па-першае, уся стужка была пачышчаная па ўльтыматыўнай просьбе. Гэта была ўльтыматыўная просьба для маёй бяспекі пасля вызвалення. 

Але я магу сказаць, што я чалавек творчы, на амбразуру не лезла. Я выразна разумела, што я застаюся са сваёй пазіцыяй. Я выказваюся праз музыку. У мяне не было нейкага кантэнту ў кантэксце наогул. Але былі некаторыя моманты, якія давялося пачысціць. 

Песня для тых, каму дрэнна

Сяргей Чалы: Я зразумеў. Гэта трошкі мяняе маё ўяўленне пра тое, што адбылося. Гэта значыць выступаць супраць улады не варта, але выступаць у падтрымку Украіны можна?

Мэрыем Герасіменка: Я не скажу, што гэты выступ быў у падтрымку Украіны.

Сяргей Чалы: Там было «Праспяваем для Украіны!» перад выкананнем песні.

Мэрыем Герасіменка: Так, але я магу патлумачыць некаторыя моманты. Так як я — чалавек, які выступае на вялікую аўдыторыю, ты ніколі загадзя не прадумваеш, што табе сказаць. Я сказала ў сваім калектыве, што я хачу праспяваць гэтую песню. Калі людзі былі на канцэрце, яны могуць дакладна памятаць фразу пра тое, што я не буду казаць лішніх слоў, мы зараз праспяваем гэтую песню для тых, каму дрэнна, і падтрымаем. Але калі перад табой спявае Менск у 1500 [чалавек]... У мяне проста мурашкі цяпер. І, вядома ж, потым у моманце я сказала «каб падтрымаць», таму што ў мяне вельмі шмат людзей і вельмі шмат сяброў блізкіх маіх з Украіны. 

Я сустрэла пачатак вайны на Балі, і са мной былі хлопцы, якія проста ў моманце апынуліся без свайго дому, таму што яго разбамбілі. Для мяне гэтая сітуацыя вельмі балючая. Ува мне закладзеныя правільныя чалавечыя якасці. І самая галоўная якасць — я супраць вайны. Мае рацыю той, хто абараняе свой дом.

Сяргей Чалы: Несумненна. Тады вернемся да моманту выканання. Там жа было шмат паведамленняў у навінах, наколькі я разумею, няслушных. Затрыманне здарылася не адразу пасля канцэрту? 

Мэрыем Герасіменка: Не, не адразу пасля канцэрту. Мы спакойна правялі вечар, былі з дырэктарамі «Слоікаў-Бутэлек». На наступны дзень мы збіраліся з'язджаць. Гэта значыць першы званок ад так званых супрацоўнікаў мне паступіў пасля абеду на наступны дзень. Мне ніхто не сказаў, што да мяне ёсць пытанні наконт майго канцэрту. Была прыдуманая гісторыя, што я праходжу сведкам па нейкім выпадку. Але я, на шчасце, заканчвала юрфак. І вельмі многія мае аднагрупнікі працуюць у органах. Адзін мой званок чалавеку, дзе я сказала: «Прабі мяне, калі ласка, па базе і скажы, якія пытанні да мяне». І ён мне проста кажа, што я наогул у крымінальным вышуку.

Сяргей Чалы: Нічога сабе!

Мэрыем Герасіменка: Мной было прынята рашэнне дзейнічаць вельмі аператыўна. Я сабрала рэчы, з'ехала і яны наведаліся. Наведаліся так, як быццам яны забіраюць нейкага тэрарыста — проста выламалі дзверы з каранямі. І ў мяне ў кватэры потым аказваецца амаль 15 супрацоўнікаў АМАПу. Як бы, хачу заўважыць, што дзверы выломлівалі тры разы. І нават калі я ўжо сядзела.

Сяргей Чалы: Наколькі я разумею, там жа затрыманне было ў два прыёмы? 

Мэрыем Герасіменка: Там наогул сюр быў. Я вось гэта зараз узгадваю…

Змагарка, якая падтрымлівае фашызм

Сяргей Чалы: Я спрабую зразумець, у чым наогул сэнс прэтэнзіяў. Я глядзеў па навінах і падзеях. Гэта, па-мойму, быў пераломны момант. Быў яшчэ адзін выпадак, калі за выкананне ўкраінскай песні чалавек быў затрыманы. Проста не такі медыйны, рэзанансу не атрымаў. То бок нейкі сігнал улады тваім кейсам астатняму грамадству хацелі падаць, але ў чым прэтэнзія? 

Мэрыем Герасіменка: Так, па сутнасці, прэтэнзіі... Змагарка, якая падтрымлівае фашызм. Калі гэта адбылося, я еду, мяне пачынаюць абражаць [сілавікі], крыўдзіць. Я проста слухаю і думаю, ну, трымай тэлефон. Людзі ўсе выдатна ведаюць, я кожную зіму праводжу на Балі. І, як ні дзіўна, сцяг Балі — гэта чырвона-белы сцяг. І калі я на Балі сяджу пад балійскім сцягам, яны мне даводзяць, што я сяджу пад сцягам з «Пагоняй». 

Я правяла 12 гадзін у РАУС. Потым мяне адправілі на Акрэсціна, а праз пару гадзін адпусцілі. Прывезлі зноў у РАУС. Начальнік падпісаў мой дакумент, падпіску аб нявыездзе, сказаў, што ў мяне ў панядзелак суд. Я шчыра магу сказаць, нікуды не збіралася да суда сыходзіць, таму што я лічу сябе законапаслухмяным грамадзянінам. 

Вярнулася дадому. І там быў мой малады чалавек, сітуацыя з якім наогул абсурд і апагей усёй гісторыі.

Сяргей Чалы: Ён таксама быў затрыманы, не?

Мэрыем Герасіменка: Ён з маімі сябрамі прыехаў да мяне ў кватэру, бо выламалі дзверы. Кватэра цалкам наросхрыст. Ён застаўся там. Я прыехала дадому, мяне адпусцілі. Ён сказаў: «Давай з'язджаць адсюль». Я кажу: «Калі ласка, я на нагах была больш за содні, я хачу паспаць, мне бегчы няма куды». А ён кажа: «Добра, добра, давай паспім». Мы кладзёмся спаць — гэта быў дзень — літаральна на гадзіну. Праз гадзіну мы прачынаемся, таму што тры бамбізы з ГУБОПа з пісталетамі кажуць: «Тварам у падлогу!». 

Сяргей Чалы: І вось гэта вось цікавы нюанс таксама, таму што гэта ж іншае ведамства.

Мэрыем Герасіменка: Дык яны не ведалі, чаго яны прыехалі. Мы такія: «А чаго вы прыехалі? У нас ёсць дакумент, што мяне адпусцілі». Ён кажа: «Нам сказалі да вас наведацца». 

Проста калі мяне адпускаў начальнік пасля першага затрымання, адзін з супрацоўнікаў, які працуе ў гэтым ведамстве, проста заляцеў у кабінет, кажа: «Яе нельга адпускаць, яна з'едзе». І потым, самае цікавае, што гэты цудоўны чалавек быў сведкам на ўсіх судах. Вы ж ведаеце, як у нас суды праходзяць: калі ў сведкі бачная толькі частка твару. Але калі чалавек не вымаўляе літару «Р», я, як чалавек, які займаецца голасам, яму чоценька сказала: «Вельмі радая цябе зноў чуць». Ён яшчэ ў майго маладога чалавека быў на ўсіх адміністрацыйных судах. 

Гэта ён проста патэлефанаваў у гэтае ведамства. Яны прыехалі. 

Яны прыехалі, паклалі тварам у падлогу. Пры мне з майго гаманца дасталі грошы, забралі карткі. Нас забралі ў ГУБАЗ. Майго маладога чалавека яны пасадзілі ў кабінет, нацягнулі ластаўкай — гэта калі чатыры чалавекі цягнуць за рукі за ногі, збівалі яго проста да стану каматозу. Усё таму, што ён адмаўляўся даваць ілжывыя паказанні. 

Яны яго прымушалі сказаць, што сродкі з майго дабрачыннага канцэрта ў «Слоіках-Бутэльках» адпраўляліся на спансіраванне УСУ і Байрактары. Гэтае слова я даведалася на першым допыце, я не магла яго вымавіць вельмі доўга.

Сяргей Чалы: Аднак жа гэта не перашкодзіла ў выніку быць асуджанай? 

Мэрыем Герасіменка: Мне? Ды вядома, за мілую душу! Проста не падабаецца, калі ты не думаеш так, як яны. Вось і ўсё. Калі ты прыязджаеш у ГУБАЗ, там усюды літара Z, там усюды свае арнаменты, якія ніяк не вяжуцца з маёй краінай. 

Годныя людзі ў органах

Сяргей Чалы: Вось я зачапіўся за юрыдычную адукацыю, хацела быць пракурорам?

Мэрыем Герасіменка: Так, я хацела працаваць следчым, хацела працаваць у пракуратуры. 

Сяргей Чалы: Раскажу табе гісторыю. Некалькі гадоў таму, задоўга да гэтых падзей я чытаў матэрыял беларускі, калі журналісты пайшлі браць інтэрв'ю ў абітурыентаў юрыдычных ВНУ, у тым ліку вышэйшай школы МУС і гэтак далей. Я на ўсё жыццё запомніў адказ адной дзяўчынкі. Яна сказала: «Я ўсё жыццё хацела караць людзей». Спадзяюся, гэта не ў цябе?

Мэрыем Герасіменка: Не. Мне падабаюцца прававыя нормы і мне заўсёды хацелася дапамагаць людзям. Я была старастам групы. Я вельмі любіла юрыспрудэнцыю. Я прысвяціла гэтаму восем гадоў свайго жыцця. І на самай справе гэта вельмі мне дапамагло ў маім нялёгкім шляху, таму што я выдатна разумела, як выбудоўваецца лінія допытаў, як лінія ціску псіхалагічна, што ад цябе хочуць. Хоць за паўгода там я даведалася нашмат больш, чым за восем гадоў юрфаку. 

Твая фраза, што я хачу караць людзей. Я магу сказаць… 

Сяргей Чалы: Не мая фраза. 

Мэрыем Герасіменка: Так, гэтай дзяўчыны... 

Наогул, у органах ёсць годныя людзі. Гэта я магу смела сказаць. Тыя, хто любіў сваю працу. Але ёсць людзі, для якіх за шчасце зневажаць і разумець, што цяпер чалавек, які пазбаўлены волі, вельмі слабы, уразлівы. І калі ў цябе няма свабоды, у цябе няма нічога. І яны з цябе проста здзекуюцца. Здаровы чалавек з правільнай псіхікай, з правільнымі маральнымі, чалавечымі каштоўнасцямі не можа здзекавацца над чалавекам слабейшым. 

Гэта маё разуменне. А там было вельмі шмат хлопцаў, калі ты проста бачыш нуль інтэлекту ў вачах. 

Асабліва гэта цудоўнае месца, якое, я спадзяюся, калі-небудзь сатруць з твару зямлі, — Акрэсціна. Я нікому там не жадаю быць. І я пасля 2020 года ведала, разумела, чула, што там. Але я рэальна не ўяўляла, што ў нас ёсць такое ў XXI стагоддзі, калі для таго, каб атрымаць маленькі кавалачак мыла, ты выпрошваеш, вымольваеш. Ты спіш з бамжамі, ты спіш на падлозе. І ўсё роўна, што там жанчыне можа быць 70 гадоў, у яе праблемы. Усё, ты страціў цалкам якія-небудзь правы як чалавек у сучасным грамадстве.

Сяргей Чалы: Знаходжанне такіх людзей там — гэта ж не выпадковасць, гэта ўжо сістэма, гэта сістэма адбору. 

Мэрыем Герасіменка: Кожная структура набірае людзей па ўласных алгарытмах. Але я магу сказаць, што шмат мазгоў не трэба, каб паступіць у школу міліцыі.

Сяргей Чалы: Гэта мы бачылі нават па прахадных балах.

Мэрыем Герасіменка: Ёсць шэраг выпадкаў, калі злачынствы ў рэчаіснасці раскрываюцца, людзей ловяць, якія ў рэчаіснасці з'яўляюцца злачынцамі. Я наогул трапіла ў такую сітуацыю, што была абвінавачанай у СІЗА і пацярпелай. У мяне была сітуацыя па маёй маёмасці. Я сядзела ў розных камерах з чалавекам, які мяне падмануў на вельмі вялікую суму грошай. Да мяне прыходзіў Следчы камітэт. Тыя прадстаўнікі размаўлялі са мной як з пацярпелай. І сваю працу па выніку яны выканалі ў межах маёй справы вельмі годна, вельмі добра. І цяпер сапраўдны злачынец пакараны на шмат гадоў. 

Сяргей Чалы: Так, дзіўна, вядома, такое паралельнае жыццё. 

Мэрыем Герасіменка: Паралельнае, так. Я лічу, што кожны чалавек мае права на сваё ўласнае меркаванне, і плюралізм меркаванняў павінен быць. Не можа быць у грамадстве аднаго меркавання. Гэта глупства — ламаць жыцці людзей за тое, што яны не думаюць так, як ім сказалі думаць. Таму што чалавек разумны, ён адрозніваецца тым, што ён можа думаць. 

СІЗА — гэта турма

Сяргей Чалы: Гэта спрэчнае пытанне. Мне здаецца, там акурат гатовыя ўжо менавіта да таго, што ўсе павінны думаць толькі аднолькава. 

Мы ведаем, што СІЗА — гэта страшней нават за турму. Насамрэч умовы горшыя?

Мэрыем Герасіменка: Я не была ў турме, але СІЗА — гэта турма.

Сяргей Чалы: Несумненна. Нездарма ж дзень за два лічыцца. У цябе ёсць песня, якая прысвечана гэтаму перыяду — «Вакол цішыня». Як ты захоўвала там душэўную раўнавагу?

Мэрыем Герасіменка: Мая музыка, мой голас, яны дапамагалі не толькі мне, яны дапамагалі ўсёй камеры. Са мной былі выдатныя дзяўчынкі, палова з якіх ужо ў калоніі па палітычных артыкулах. Хтосьці дома. Я музыкант, у маёй галаве заўсёды грае музыка. Я проста пачала апісваць тое, што знаходзіцца ў Пішчалаўскім замку — гэта Валадарскага. Усе падзеі, краты, цішыня, гук сірэн, чайкі, якія лёталі, лісты, якія паліліся пастаянна, не даходзілі — гэта проста ўсё сабралася. І я ў сваёй галаве чула мелодыю. 

Неяк села да сябе на шконку — я сядзела на другім ярусе — і праспявала. Дзяўчынкі ўсе расплакаліся. У самы складаны час яны казалі: «Мэры, ты можаш нам праспяваць?».

Як толькі я з'явілася, паўтурмы даведалася, што я прыйшла. Мне не хочацца казаць «у камеру», хочацца казаць «у хату». Выбачайце! У нас у камеры сядзела жанчына. Яна сядзела там ужо 2,5 года, была такім лёгкім аўтарытэтам. Усё роўна ёсць нейкія трошкі не раўнапраўныя моманты, хоць усе ставяцца адзін да аднаго паважліва. І калі я ўвайшла, усе мяне пазналі. Яна кажа: «А мне тут кажуць, што ты спяваеш? Што ты спяваеш? Я таксама спяваю». І вось на такім вось пафасе. Я такая стаю са сваім баўлам і кажу: «Можна я крыху пазней паспяваю?». Яна сядзіць, паліць, кажа: «Ты паліш?». А я не паліла, але ў СІЗА пачала паліць. Яна кажа: «Ну, давай, калі мне спадабаецца, як ты будзеш спяваць, будзеш паліць са мной. Тут ніхто не паліць». Я такая думаю, ну трэба за месца пад сонцам змагацца. У нас пастаянна былі адчыненыя вокны, таму што вельмі вялікая вільготнасць, і краты выходзілі на ўвесь корпус жаночы... 

Для мяне трэк Віктара Цоя «Зязюля» — гэта такі вельмі важны трэк, ён з'яўляецца маім галоўным каверам. Я яго заспявала. І палова жаночага корпуса: «Мэры прыехала!». Ну і вось так даведаліся, што я ў СІЗА. І па нядзелях часам я там спявала. Лаяліся, казалі: «Рашыдаўна, цішэй!». 

Дом там, дзе добра

Сяргей Чалы: Цудоўная, вядома, гісторыя. І, нарэшце, першае, што ты зрабіла пасля вызвалення?

Мэрыем Герасіменка: Паехала ў Следчы камітэт даваць паказанні. 

Сяргей Чалы: Супер! Божа мой! 

Мэрыем Герасіменка: У мяне суд, мяне выпускаюць. Я еду дадому. Нават не іду ў душ, пераапранаюся, еду ў Следчы камітэт на допыт а пятай гадзіне, з нагоды справы, дзе я пацярпелая. А потым я паехала ў Макдоналдс.

Сяргей Чалы: Ну так, выдатна. А ты ў адным са сваіх інтэрв'ю казала пра тое, што хацела б пажыць у іншай краіне. І вось яно неяк так атрымалася, як бы нехаця. 

Мэрыем Герасіменка: Ды не тое, каб нехаця. Я проста лічу сябе чалавекам свету. Дом не там, дзе родныя. У мяне дом там, дзе мне добра. Мне добра, таму што я шмат падарожнічаю, я люблю знаёміцца з людзьмі. Я люблю розныя прасторы. Я вельмі люблю Беларусь. Я ўсё раблю для таго, каб ведалі, што ў нас спяваюць, што ў нас не толькі, прабачце, Алёна Ланская. Што ёсць нешта і іншае творчае і класнае. Але я ж выдатна разумею, што, напрыклад, для маіх амбіцыяў яе мне ўжо было замала, і я хацела проста паехаць і паспрабаваць пажыць, папрацаваць, паспяваць у іншых месцах. Я не лічу гэта нейкай здрадай. Я не лічу, што гэта дрэнна. Гэта маё жыццё, і мне так захацелася. Мне казалі на допытах: «Вось вы там усё хочаце звальваць, ты звальваць збіраешся, каму ты там патрэбная?». Я выдатна ведаю, што, можа быць, я камусьці там і не патрэбна, але сабе я дакладна патрэбна. Я магу паставіць капялюш, устаць у метрапалітэне і спяваць. 

Сяргей Чалы: Вось гэта вельмі важны момант. Пытанне, якое звязанае з гэтым самым нарматывам уладаў, які кажа, што вы там нікому не патрэбныя. То бок, груба кажучы, дзе нарадзіўся, там і спатрэбіўся. Вас там ніхто не чакае, вы там ніхто. І пачынаюцца нават нейкія гісторыі пра ўнітазы чысціць, трускаўку збіраць і гэтак далей. 

Мэрыем Герасіменка: Гэта савецкі інстытут мыслення, стары. Я ўжо новае пакаленне. Старое савецкае яшчэ не разумее, што часам нават…

Сяргей Чалы: Я сам старое савецкае пакаленне.

Мэрыем Герасіменка: Усё роўна мы не можам адмаўляць, што там было пэўнае мысленне. Проста часам можна ўжо сыходзіць на пенсію са сваёй гэтай лухтой у галаве. Мы ўсе вольныя людзі. Мы не павінны думаць, што Балі — гэта вёска пад Берасцем. Балі — гэта выспа. І там таксама чырвона-белы сцяг. І гэта трэба разумець і ўспрымаць. Людзі адмаўляюцца разумець, што ў іншых краінах таксама жывуць людзі, што там можна працаваць, што там можна чымсьці займацца. Калі б яны гэта разумелі, увогуле прымалі, было б лягчэй. Але ты ж разумееш, палове супрацоўнікаў нельга нават выехаць за межы краіны без дазволу. 

Сяргей Чалы: Гэта пытанне, насамрэч, пра тое, як ты сябе бачыш найбліжэйшым часам. Таму што бізнес, я так разумею, застаўся там? 

Мэрыем Герасіменка: Нічога не засталося. Мая школа была прызнана экстрэмісцкай і зачынена ў першы месяц, як мяне зачынілі. 

Сяргей Чалы: А, ну вось. Хлопцы, пра якіх ты кажаш, з якімі ты выконвала гэтую песню, яны ж, па-мойму, таксама засталіся ў Беларусі? 

Мэрыем Герасіменка: Усе з'ехалі. Усе ў Польшчы.

Сяргей Чалы: Выдатна! Людзі творчыя, прычым нават не інструментальныя музыкі, з якімі ўсё прыкладна зразумела, — гэта міжнародная мова. Яны знаходзяць тут сваю аўдыторыю, таму што ўжо беларусаў настолькі дастаткова, каб з гэтым можна было мець справу. Гэта аказанне паслуг самім сабе. Гэта і ёсць сапраўдная дыяспара, якая фармуецца. 

Мэрыем Герасіменка: Слухай, бар «Слоікі-Бутэлькі» зачынены ў Менску. Мы адкрываем яго тут.

Зноў загразлі ў страхах

Сяргей Чалы: Цябе чакаць у Варшаве? 

Мэрыем Герасіменка: Вядома, мы тут разам з дырэктарамі — маімі блізкімі сябрамі. Усе думалі, што мы, чамусьці, павінны не кантактаваць. Але мы моцнае кам'юніці. Самае класнае — гэта жыць проста ў свабодзе. І не ў страху. Таму што цяпер тое, што адбываецца, — гэта татальнае жаданне трымаць людзей у страху. І людзі баяцца, людзі ўжо гатовыя ад сваіх прынцыпаў адмовіцца праз страх. І некаторых можна зразумець. Але, напрыклад, я выбіраю зусім іншае жыццё. Я не хачу марнаваць свой час як галоўны рэсурс на задавальненне нечых амбіцыяў. Вы адчыніце дзверы, я пайшла. Я не збіраюся напружваць сваёй прысутнасцю. 

Сяргей Чалы: Слухай, але там таксама такі ўнутраны супярэчлівы пасыл: «Вам не падабаецца — едзьце! А, вы з'ехалі — здраднікі». Так вы вызначыцеся! Сапраўдныя патрыёты павінны сядзець у турме. Гэта мы разумеем. Я яшчэ думаў спытаць, наколькі змянілася Беларусь, скажам, са жніўня 2022-га? І вось той страх, пра які ты кажаш? 

Мэрыем Герасіменка: Я выйшла — 90% маіх сяброў з'ехала. У мяне на дні народзінаў, дапусцім, у 2020-2021 годзе, было 40-50 маіх блізкіх сяброў. Цяпер у мяне там чалавек 8 было б. То бок усе раз'ехаліся. 

Некаторыя кажуць: «Блін, ну што вас не задавальняе? Не задавальняе, дык едзь. Я як бы таксама трошачкі не “за”, але я вырашыла, што не хачу ні на Акрэсціна, ні ў СІЗА. Мне там страшна, я там не вытрымаю. Як ты наогул вытрымала?». У мяне пасля турмы такое: калі са мной размаўляюць вось у такім кантэксце, я вельмі хутка кажу пра тое, што нам альбо няма пра што казаць, альбо я цябе проста фактамі цяпер закідаю. Але, напраўду, няма цікавасці даводзіць нешта людзям. Хай кожны застаецца пры сваім меркаванні. 

Пасля 2020-га была вельмі моцная згуртаванасць. А цяпер зноў усе захраслі ў страху. Усе проста пачалі жыць... У маёй сферы — гэта наогул проста сюр. Гэтыя гастролі, пасведчанні. Гэта калі ты атрымліваеш узгадненне ўжо не на канцэрт, а проста на выступ.

Сяргей Чалы: Ну так. Зараз практычна любое караоке, нават спіс песень павінен быць зацверджаны.

Мэрыем Герасіменка: Ну, гэта ж абсурд! Гэта вяртанне да Савецкага Саюзу.

Сяргей Чалы: Не, гэта ўжо не вяртанне. Савецкі Саюз быў значна больш друзлай сістэмай. Я застаў вельмі позні Савецкі Саюз, і гэта быў час, калі ўжо ніхто ні ў што не верыў. Якая ідэалогія, пра што вы кажаце? Гэта значыць, груба кажучы, гэта была краіна, якая дажывае апошні тэрмін. А гэты маразм, ён працягвае развівацца.

Мэрыем Герасіменка: Мы думалі, што гэта дно, але знізу пагрукалі. 

Замежны настрой

Сяргей Чалы: Гэта я б параўнаў, напэўна, з 50-мі гадамі позняга сталінізму, калі рэпрэсіі вяліся ўжо проста таму, што неяк «я саджаю людзей, таму што я саджаю». Сэнсу ў гэтым ніякага не было. Апошнія гады жыцця дыктатара, вось, мабыць, з гэтым.

Мэрыем Герасіменка: А я казала пра СССР з пункту гледжання музычнай сферы. Таму што тады ўзгадняліся песні, усе выканаўцы. Віктар Цой — гэта парушэнне нормаў Савецкага Саюзу. Я нядаўна нарвалася на забароненых выканаўцаў, яшчэ тады, калі там напісана «забароненыя ВІА, якія нясуць замежны настрой».

Гэта значыць, па факце, я несла замежны ўкраінскі настрой. Цяпер ужо выбіраюць, якія песні можна слухаць, якія не. Маё меркаванне: музыка яна ні ў чым не вінаватая. Музыка не створана абражаць. Музыка была створана для таго, каб выяўляцца праз сваю душу і расказваць. Музыка ў гісторыі застанецца. І «Пераменаў» застанецца, і «Обійми» застанецца, і «Вакол цішыня» застанецца. Такі абсурд за песню саджаць людзей. 

Сяргей Чалы: Але ці разумееш ты цяпер, што ты, дзякуючы ўсёй гэтай гісторыі ў тым ліку, для людзей пэўны сімвал?

Мэрыем Герасіменка: Я вельмі ўдзячная за цёплыя словы. Мяне так гэта ўсё бянтэжыць. Да мяне падыходзяць, мне напісаў мільён людзей. Мне нават пісалі тыя, хто падтрымліваюць рэжым, і казалі: «Мы розных з табой поглядаў, але мы вельмі перажывалі. Мы рады, што ты тут». Я ўсім кажу вялікі дзякуй. Я не хачу быць нейкім сімвалам. Я проста хачу, каб у Беларусі ведалі, што я дзяўчына, якая спявае. Я заўсёды буду спяваць за Беларусь. Я з Беларусі. Хай, як мяне называлі сілавікі, я хач, таму што ў мяне... хоць у мяне пашпарт Беларусі. 

Сяргей Чалы: Гэта талерантная Беларусь.

Мэрыем Герасіменка: Тата ў мяне проста араб. Таму я як бы хач. 

Хачу сказаць усім вялікі дзякуй за падтрымку. Без яе гэта было б немагчыма прайсці. Я хацела б, каб у нас у Беларусі давалі значна больш магчымасцяў маладым таленавітым людзям выяўляцца. У нас іх неверагодная колькасць. І тое, што цяпер адбываецца ў шоу-бізнесе, калі б я была міністрам культуры, я б крыху зрабіла ракіроўку.

Сяргей Чалы: Мы якраз абмяркоўвалі ў папярэдніх праграмах тое, што адбываецца. Гэта цалкам кантраляваны канал, з дапамогай якога могуць прабіцца толькі тыя, хто сябруе з уладай. Нават з сям'ёй. Але гэта асобная тэма [пра гэта чытайце ў гутарцы з папярэднім госцем шоу Аляксандрам Чарнуха — рэд.].

З нагоды песні «Обійми». Калі ўжо мы загаварылі пра антываенныя песні, бо тут жа мастацкае прадбачанне. Бо гэтая песня 2013 года. «Калі наступіць дзень, скончыцца вайна». Яшчэ няма ні Данбасу, ні Крыму. Гэта значыць як? Цяпер, вядома, гэтая песня абсалютна трывала з'яўляецца палітычнай. 

Марыем Герасіменка: Што самае цікавае, я яе спявала ўсё сваё жыццё. Калі яшчэ была кар'ера кавера. У мяне голас нізкі, ён вельмі падыходзіў пад песні «Океан Эльзи». У нас заўсёды была ў праграме «Океан Эльзи».

Сяргей Чалы: Калі шчыра, мне з самага пачатку здавалася, што тое, што спявае Вакарчук, трэба выконваць жаночым голасам.

Не прапусціце іншыя інтэрв'ю з гасцямі «Ночы з Чалым»:

«Дзяржава хоча абнесці культуру высокім плотам». Аляксандр Чарнуха ў гасцях у Чалага

«Пачыналі пісаць як фантастыку, зрабілі нешта практычна дакументальнае». Стваральнікі серыялу «Працэсы» ў гасцях у Чалага

«Адчуванне, што рукамі можна пакратаць, як дзеецца гісторыя». Якубоўская ў гасцях у Чалага

«Народ застанецца людзьмі». Хадановіч у гасцях у Чалага